Тэкст родная мова: Текст песни Максим Танк — Родная мова перевод, слова песни, видео, клип

Текст песни Максим Танк — Родная мова перевод, слова песни, видео, клип

1

Зь легэндаў i казак былых пакаленьняў,

З калосься цяжкога жытоў і пшанiц,

З сузор’яў i сонечных цёплых праменьняў,

З грымучага зьзяньня бурлiвых крынiц.

2

З птушынага шчэбету, шуму дубровы,

I з гора, i з радасьцi, i з усяго

Таго, што лягло назаўсёды ў аснову

Сьвятынi народа, бясьсьмерця яго, –

3

Ты выткана, дзiўная родная мова.

Няма на зямлi таго шчасьця i гора,

Якога б ты нам перадаць не магла.

Няма такiх нэтраў, глыбокага мора

4

I гор, празь якiя б ты не правяла

Мяне на радзiму, туды, дзе сягоньня

Стаiць акрываўлены вораг зь пятлёй

Над спаленай хатай, над родным загонам,

5

Над будучыняй і над песьняй маёй, –

Над тым, што было і што век будзе вольным.

Народ пранясе цябе, родная мова,

Сьвятлом незгасальным у сэрцы сваiм

6

Празь цемру і горы змаганьняў суровых.

Калi ж ападзе і разьвеецца дым

I нiвы васкросшыя закаласяцца, –

Iзноў прашумiш ты вясновым дажджом,

7

Iзноў зазьвiнiш ты у кожнай у хаце,

Цымбалам дасi iх сярэбраны гром

I вусны расквецiш усьмешкай дзiцяцi.

one
 Be legend i Cossack old pakalenlen,
Zas tszykkoga zhytoў і pshanits,
H Suzor’yaў i sleepy warm pramennyaў,
S grymyuhaga zyzannya burly krynits.
2
Ptushynag Shchebetu, Dubrovo noise,
I s mountain, i s radasi, i s usiago
Tago, what has blazed back ў asnov
The blessing of the people, fighting the yagot, —
3
You woven, dziўnaya native mova.
 Nom on zyamli tago shchatsya i mountain
Yakoga b you give us the swarm.
Nyam takih netraў, lump of mora
four
I mountains, Praz yakiya you would not rule
Means on radzyma, tudes, jo sjongona
Awakened by the enemy with a heel
Above the bedroom Khatay, above the native pens,
five
Above and over May, —
Above, it was a century and a free life.
 The people of Pranyas Tsyab, native Mova,
Holy nezgashalnym serstsy svaim
6
Pra Cement i mountains zmagannyaў severe.
Kali and apadze and izvyetstsa smoke
I nyvy vaskrossyya zakalasyatstsa, —
Iznoў prashumish vasnovym Dazhzhom
7
You are the skin of the haze,
Tsymbalam dasi ikh sayebrany thunder
I vusny raskvetsish usmeshkai dzitsyatsi.

Текст песни Максим Танк — Родная мова перевод, слова песни, видео, клип

З легендаў i казак былых пакаленняў,
З калосся цяжкога жытоў i пшанiц,
З сузор’яў i сонечных цёплых праменняў,
З грымучага ззяння бурлiвых крынiц.
З птушынага шчэбету, шуму дубровы,
I з гора, i з радасцi, i з усяго
Таго, што лягло назаўсёды ў аснову
Святынi народа, бяссмерця яго, –
Ты выткана, дзiўная родная мова.

Няма на зямлi таго шчасця i гора,
Якога б ты нам перадаць не магла.
Няма такiх нетраў, глыбокага мора
I гор, праз якiя б ты не правяла
Мяне на радзiму, туды, дзе сягоння
Стаiць акрываўлены вораг з пятлёй
Над спаленай хатай, над родным загонам,
Над будучыняй і песняй маёй –
Над тым, што было i што век будзе вольным.

Народ пранясе цябе, родная мова,
Святлом незгасальным у сэрцы сваiм
Праз цемру і годы змаганняў суровых.
Калi ж ападзе і развеецца дым
I нiвы васкросшыя закаласяцца, –
Iзноў прашумiш ты вясновым дажджом,
Iзноў зазвiнiш ты у кожнай у хаце,
Цымбалам дасi iх сарэбраны гром
I вусны расквецiш усмешкай дзiцяцi.

W i legendaў Cossack past pakalennyaў ,
W Kalos tsyazhkoga zhytoў i pshanits ,
W i suzor’yaў of Sunny tsёplyh pramennyaў ,
W grymuchaga zzyannya burlivyh Krynitsa .
W ptushynaga shchebetu , noise dubrovy ,
I s the mountain , i radastsi h , i h usyago
Tago INTO lyagla nazaўsёdy ¢ ASNOVA
Svyatyni people byassmertsya Iago —
You woven , dziўnaya native MOV .

Nyama on zyamli TAGO shchastsya i mountain
Yakoga you used us peradats not muggle .
Nyama takih netraў , glybokaga mora
I mountains, Praz yakiya you were not ruling
Myane on Rodinu , amplitude , jo syagonnya
Staits akryvaўleny vorag s pyatlёy
Spalenay over Hatay, on native pens ,
Over buduchynyay i pesnyay maёy —
Above the fifth INTO INTO age i was Budza freestyle .

People pranyase tsyabe , native MOV,
Swiatlo nezgasalnym in Serca svaim
Praz tsemru years i zmagannyaў harsh .
Kali Well i apadze razveetstsa smoke
I nivy vaskrosshyya zakalasyatstsa —
Iznoў prashumish you vyasnovym dazhdzhom ,
Iznoў zazvinish you have kozhnay in hatse ,
Tsymbalov dasi ix sarebrany thunder
I Woosnam raskvetsish usmeshkay dzitsyatsi .

Усяму пачатак — родная мова

Жыла-была калісьці агульная мова ўсіх славян: яшчэ тады, калі ўсе месціліся побач. Потым яны разышліся. І на новых жыхарствах узніклі тры новыя мовы, паўднёваславянская, заходнеславянская і ўсходнеславянская.

Апошняя, усходнеславянская, была агульнай мовай Старажытнай Русі — першай дзяржавы ўсходніх славян. Таму філолагі завуць яе яшчэ «старажытнарускай» («древнерусский язык»). Старажытнаруская мова мела магчымасці застацца навек адзінай. Але адбыўся палітычны катаклізм: прыйшла навала з усходу. Татара-манголы захапілі большую частку Русі, рэштка трапіла ў склад Вялікага Княства Літоўскага, а потым — Рэчы Паспалітай. Да таго адзіны «старажытнарускі народ» аказаўся падзеленым. У выніку падзялілася, «распалася» і «старажытнаруская мова»: ад расейскай адпалі ўкраінская ды беларуская, што зазналі летувіскі і польскі ўплыў.

Такая схема. Яна ўвайшла ў безліч школьных і інстытуцкіх, універсітэцкіх падручнікаў, з дапамогай якіх убіваецца ў галовы кожнаму новаму пакаленню. Нездарма ж адзін з чытачоў «Народнай газеты» выказаўся так: «Беларуский язык — это тот же русский, по которому походил польский сапог». І што цікава, газета не знайшла, чым гэта абвергнуць!..

А абвергнуць жа можна было! І не толькі можна — трэба. Бо ёсць яшчэ людзі, якія ўспрымаюць змаганне за незалежнасць Беларусі як валтузню: маўляў, навошта нам незалежнасць, калі беларусы — тыя самыя «рускія», па якіх пахадзіў польскі бот? Раз яны былі калісьці гвалтоўна адарваны ад «рускіх» братоў, дык чаму б да іх не вярнуцца? Менавіта гэтага і дамагаўся сотні гадоў расейскі царызм, а пасля яго — КПСС на чале з Леніным, Сталіным, Хрушчовым, Брэжневым.

Любая просценькая схема ўражвае сваёй закончанасцю. Але давайце накладзём яе на гістарычныя факты.

Найноўшы «Лингвистический энциклопедический словарь» (М., 1990) сцвярджае, што «древнерусский язык» распаўся на тры асобныя ўсходнеславянскія мовы ў ХІV-ХV стагоддзях (с.143). Сапраўды, калі чытаць літаратуру, створаную на тэрыторыях Расеі, Украіны ды Беларусі, то можна заўважыць, што да ХV стагоддзя і нават пазней яна пісалася на адной мове, а потым на Беларусі ды Ўкраіне тэксты пачынаюць усё болей ад яе адхіляцца. Але ці не прымаем мы за распад мовы штось іншае?

Лінгвісты з доктарскімі ступенямі, акадэмікі не могуць не ведаць, што і сёння кніжная мова і гутарковая — не адно і тое ж. І сёння, напрыклад, на Беларусі існуе дыялектны падзел, ажно паляшук ды палачанін, гаворачы кожны па-свойму, не надта разумеюць адзін аднаго. А кніжную мову Кіеўскай Русі чамусьці лічаць адзінай гутарковай для ўсяе дзяржавы!

Згодна з «Лингвистическим энциклопедическим словарем» (с.143), «старажытнаруская мова» сфармавалася ўжо ў VІІ-VІІІ стагоддзях. Значыцца, да свайго «распаду» існавала 700-800 гадоў! І раптам — «распалася». З-за падзелу «древнерусского народа» паміж татарамі ды Літвой.

Калі такое магчыма, дык павінны быць і іншыя прыклады распаду мовы. Але дзе яны?

Ні ў ХІV-ХV стагоддзях, ні перад імі, ні пасля іх у Эўропе не распадалася аніводная мова, хаця народы, было, падзяляліся. Так, нямецкі этнас дзяліўся паміж дзесяткамі дзяржаў. Але ў моўным сэнсе застаўся адзіным. Частка румынаў стагоддзі стагнала пад прыгнётам Турцыі, частка ўваходзіла ў Аўстра-Вугоршчыну з яе афіцыйнай нямецкай моваю. Але з-за гэтага дзве румынскія мовы не ўзніклі. Больш за сто гадоў палова Польшчы знаходзілася пад Расеяй, палова — пад Германіяй ды Аўстра-Вугоршчынай. Але польская мова ад таго не падзялілася.

Дык, можа, «древнерусский народ» пасля падзелу трапіў у нейкія асаблівыя ўмовы? Аніяк не скажаш гэтага! Ці маглі зрабіць татары на расейцаў сур’ёзны моўны ўплыў, калі жылі далёка ў стэпах, а «кіраванне» Масквой з іх боку вылівалася толькі ў збіранне даніны ды рабаўніцкія набегі? Невыпадкова ж расейская мова — найбліжэйшая да «старажытнарускай».

А аб якім моўным ціску з боку летувісаў можна гаварыць, калі ў Вялікім Княстве Літоўскім дзяржаўнай мовай напачатку была менавіта «старажытнаруская», якую замяніла старабеларуская? Летувісы ж і пісьмовасці не мелі аж да ХVІ стагоддзя. Можна прама сказаць, што ў Вялікім Княстве меліся якраз найлепшыя ўмовы для захавання і развіцця «старажытнарускай». Дык чаму ж яна тут, згодна з «Лингвистическим энциклопедическим словарем», ужо з ХІV стагоддзя пачынае саступаць месца беларускай?

І яшчэ загадкавая з’ява. Чаму ў межах Вялікага Княства Літоўскага са «старажытнарускай» утварыліся аж дзве новыя мовы — беларуская ды ўкраінская? Чаму ўкраінская не бліжэйшая да расейскай, хаця Кіеў быў «адарваны» ад Расеі на 200 гадоў меней, чым Беларусь? (Да сярэдзіны ХІV стагоддзя разам з Масквой уваходзіў у склад Залатой Арды, а ў 1654 годзе далучыўся да Расеі, у той час як Беларусь была захоплена Расеяй напрыканцы ХVІІІ стагоддзя, татарскага ж панавання не ведала зусім).

Камуністычная расейская філалогія такіх пытанняў не ставіць, бо яны невыгодныя для тэорыі адзінага паходжання расейцаў, украінцаў ды беларусаў, не працуюць «на грядущее» зліццё ўкраінцаў ды беларусаў з расейцамі, г.зн. паглынанне апошнімі першых. Дык паспрабуем адказаць на іх самі. А для гэтага ў першую чаргу прыгледзімся: што ж гэта за «старажытнаруская мова», ад якой пайшла нібыта наша?

Як было ўжо згадана, «Лингвистический энциклопедический словарь» вызначае часам яе сфармавання «ў Старажытнарускай дзяржаве» сёмае-восьмае стагоддзі. Пры гэтым аўтара артыкула «Древнерусский язык» В.В.Іванова зусім не бянтэжыць, што Рурык паводле летапісных звестак пачаў князяваць толькі ў 862 годзе, г.зн. ані ў сёмым, ані ў восьмым стагоддзях Старажытнарускай дзяржавы не існавала. І як звесці гэта са сцвярджэннем таго ж «Лингвистического…», што «старажытнаруская (усходнеславянская) мова» ідзе непасрэдна ад агульнаславянскай (с.95)? Калі «старажытнаруская» — прамая наступніца агульнаславянскай, то навошта для яе «фармавання» была патрэбна дзяржава?

Вось у чым рэч. Схеме моўнага развіцця: агульнаславянская мова — усходнеславянская супярэчаць факты. Бо як трэба разумець генеалогію моў? Драбленне моў выклікалася драбленнем іхніх носьбітаў — вось як. Калі існавала некалі агульнаславянская мова, то гэта значыць, што было адно нейкае племя, якое карысталася ёю. Потым, павялічыўшыся, яно падзялілася на тры плямёны: паўднёвае, заходняе і ўсходняе. Адпаведна гэтаму з ранейшай агульнай іх мовы ўзніклі тры новыя: паўднёваславянская, заходнеславянская ды ўсходнеславянская. А тыя, у сваю чаргу падзяліўшыся, далі сучасныя славянскія мовы…

Нешта падобнае і накрэслівае кіеўскі летапіс — «Аповесць мінулых гадоў» («Повесть временных лет»). Ён паведамляе, што славяне спачатку жылі на Дунаі, адкуль разышліся «и прозвашася имены своими, где седше на которомъ месте». Так узніклі маравы, чэхі, харваты, сербы, харутане. Славяне, што прыйшлі на Віслу, спачатку назваліся ляхамі. Потым ляхі падзяліліся, у выніку чаго з’явіліся палякі, луцічы, мазаўшане, памаране.

Такім чынам, для заходніх славян прама ўказваецца носьбіт іх агульнай мовы — ляхі. Для паўднёваславянскай жа мовы такога носьбіту не ўказваецца. Не згадана ў летапісе і племя, ад якога пайшлі б, як ад ляхаў палякі, луцічы, мазаўшане ды памаране, усходнеславянскія плямёны.

Згодна з «Аповесцю…», славянамі Кіеўскай Русі былі славяне Ноўгарада, паляне (раён Кіева), север (Чарнігаўшчына), драўляне (на паўночны захад ад Кіева), драгавічы (між Прыпяццю і Дзвіною) ды палачане (Полацак). І ні слова пра тое, каб усе яны былі нашчадкам аднаго племя.

Адкуль канкрэтна прыйшло кожнае? Пра гэта летапіс маўчыць. Ясна ўсё ж, што не ўсе з Дунаю, бо тады летапісец сказаў бы. А мы што ведаем?

У арыгінале «Аповесці…» палякі названыя палянамі. (гл. Изборник. М., 1969, с.28). Гэтаксама звалася і племя, што жыло вакол Кіева. Хто-небудзь скажа: ну і што? Там палі — і там палі, дык чаму і тыя, і другія не маглі назвацца ад поля? А вось паглядзіце, што піша аўтар «Аповесці…»: «Бяше около града (Кіева. — І.Л.) лесъ и боръ великъ» (Изборник, с.32). Бачыце, не «поле», а «лесъ и боръ великъ»! І займаліся паляне Кіева галоўным чынам не земляробствам: «бяху ловоше зверь, бяху мужи мудри и смыслени, нарицахуся поляне» (тамсама). Дык ці можна дапускаць, што паляне Кіева — частка палянаў Віслы? Думаю — можна.

З палянамі Кіева суседзілі севяране. Гэтая назва дадзеная ўжо даследчыкамі, бо ў летапісе сказана — СЕВЕР (Изборник, с.28). Ці не гаворыць такая назва, што гэтае племя першапачаткова было сама паўночным з усіх славянскіх? Цалкам магчыма — гаворыць. А дзе была славянская поўнач? Узбярэжжа Балтыйскага мора.

У Ноўгарадзе жылі славяне. Такое ж імя сёння носяць грамадзяне Славеніі. Але былі і заходнія СЛАВІНЫ, роднасныя кашубам. І вось што цікава: мова ноўгарадскіх бяроставых грамат Х-ХІІ стагоддзяў мела агульныя рысы з Заходнеславянскімі дыялектамі («Лингвистический энциклопедический словарь», с.98). Так што і ноўгарадцы маглі прыйсці аднекуль з Польшчы.

Нашы продкі крывічы і радзімічы, безумоўна, прыйшлі з захаду (гл. М.Ермаловіч. Старажытная Беларусь. 1990, с.28, 37). Драгавічоў жа Мікола Іванавіч залічвае ў тыя плямёны, якія прыйшлі з поўдня. У той жа час былі драгавічы і палабскія (гл. тамсама, с.22).

Такім чынам, большасць славянскіх плямёнаў на ўсход прыйшла з захаду, астатнія — з поўдня. Зразумела, што гаворкі іх не маглі быць аднолькавыя. Хоць філолагі пра гэта не гавораць, але ўсведамляюць. Адсюль і тэзіс аб «фармаванні» з тых гаворак агульнай усходнеславянскай мовы: не было, дык сфармавалася!

Але як жа яна магла сфармавацца ў VІІ-VІІІ стагоддзях, хай сабе і была дзяржава (якой напраўдзе не было)? Што ўяўляла сабою дзяржава ў тыя часы? Сядзеў у сталіцы вялікі князь ды збіраў даніну. Вось практычна і ўся дзяржава. Гаспадарка — натуральная: што людзі здабывалі ды вырошчвалі, тое і елі. Мабілізацыя ў княскую дружыну не вялася, набіралася яна з княскага акружэння. Такім чынам, насельніцтва не перамешвалася, рух яго ў межах дзяржавы быў мінімальны. Пісьмовасці не было, адукацыя адсутнічала. Як жа магла ў такіх умовах з розных гаворак выпрацавацца адна агульная мова?

Мы ж добра ведаем, што нават і Расейская імперыя, з яе паліцэйска-адміністрацыйным апаратам, распаўсюджанай пачатковай школай, прэсай і іншымі спосабамі пашырэння мовы, не змагла ператварыць у расейцаў усе падпарадкаваныя народы. Так што само па сабе стварэнне дзяржавы яшчэ не вядзе да моўнай кансалідацыі краю.

Праўда, у Кіеўскай дзяржаве была мова, на якой пісаліся творы ды дакументы і ў Кіеве, і ў Полацку, і ў Маскве. І ніякіх іншых моў ад таго часу не засталося. Але ці таму, што яна ўвогуле была адна? Можа, таму, што іншыя не фіксаваліся на паперы?

Дарэчы, філолагі сцвярджаюць, што ў Кіеўскай Русі было аж дзве пісьмовыя мовы. Адна — гэта тая, што прыйшла сюды разам з хрысціянствам, мова Святога Пісання. Другая — тая, што ўжо была тут, з VІІ-VІІІ стагоддзяў. Першую называюць царкоўнаславянскай (стараславянскай), другую — старажытнарускай.

Чым жа адрозніваюцца яны між сабою? На гэта адказвае М.Самсонаў, аўтар падручніка «Древнерусский язык». Цікавая рэч — аказваецца, толькі фанетыкай! Прычым і фанетычных адрозненняў — усяго 8: у царкоўнаславянскай — глава, млеко, брегъ, шлемъ, у «старажытнарускай» — голова, молоко, берегъ, шеломъ; у царкоўнаславянскай — югъ, южинъ, юноша, у «старажытнарускай» — оугъ, оужинъ, оуноша і т.п. Ды яшчэ некалькі самастойных слоў: у царкоўнаславянскай — истина, съведетель, бракъ, у «старажытнарускай» — правъда, видокъ, сватьба. І ўсё! Марфалагічных адрозненняў — ніякіх, прыстаўкі і суфіксы «старажытнарускай» — царкоўнаславянскія. (Гл. Н.Г.Самсонов. Древнерусский язык. М., 1973, с.71-75). І гэта дзве розныя мовы? Ды тут жа і пра дыялекты нельга гаварыць! А «знаўцы» дзеляць кіеварускую літаратуру: вось гэты твор напісаны на царкоўнаславянскай, а гэтыя («Руская праўда», «Павучэнне Ўладзіміра Манамаха», «Слова пра паход Ігаравы», «Маленне Данілы-вязьня») — на старажытнарускай… Нягледзячы на тое, што і «старажытнарускія» шчодра перасыпаныя «ўсімі асаблівасцямі» царкоўнаславянскай. Вось маленькі, але красамоўны прыклад. На пачатку «Слова пра паход Ігаравы» маецца такі зварот: «О бояне, соловию стараго времени! А бы ты сиа плъкы ушекотал, скача, славию, по мыслену древу». Як бачыце, у адным сказе — царкоўнаславянскае славию і «старажытнарускае» соловию, што азначае адно і тое ж (салавей).

Для параўнання адзначу, што наш Ф.М.Янкоўскі знаходзіць паміж беларускай і расейскай мовамі 27 фанетычных адрозненняў, 43 марфалагічныя і болей за два дзесяткі сінтаксічных (гл. Ф.Янкоўскі. Гістарычная граматыка беларускай мовы. 1983, с.21-38). Ужо не кажу пра лексічныя, якія ніхто не лічыў. І то знаходзяцца расейскія філолагі, якія не супроць залічыць беларускую мову ў «наречия» расейскай (адзін такі разумнік выкладаў у Літаратурным інстытуце, калі я там вучыўся). А тут — усяго 8 фанетычных адрозненняў, некалькі ішых слоў, і ўжо сцвярджаецца наяўнасць самастойнай «старажытнарускай» мовы.

Час ужо паставіць кропкі над «і»: старажытнарускай мовы ніколі не існавала, ні пісьмовай, ні гутарковай. Былі гаворкі палянаў, драўлянаў, крывічоў і г.д. А тое, што нам засталося ад Кіеўскай Русі на паперы, напісана на царкоўнаславянскай, мове Бібліі. Іначай і быць не магло. Мова Бібліі, як і сама яна, у тыя часы лічылася свяшчэннай і адзіна магчымай для пісьмовага выкарыстання. Тое самае было і з лацінай у Заходняй Эўропе. Для таго каб прыйсці да думкі, што і іх прыродная мова можа ўжывацца на пісьме, людзі павінны былі зазнаць рэвалюцыю свядомасці. Невыпадкова ж першы помнік польскай мовы датуецца сярэдзінай ХІV стагоддзя (гл. «Лингвистический энциклопедический словарь», с.383). І яшчэ некалькі стагоддзяў уся Эўропа пісала на лаціне не толькі рэлігійныя кнігі, але і законы, і трактаты, і мастацкую літаратуру, як «Пахвальба дурноце» Э.Ратардамскага, «Песня пра зубра» М.Гусоўскага.

Царкоўнаславянская мова ва Ўсходняй Эўропе выконвала тую ж ролю, што і лаціна ў Заходняй. Біблія была не толькі Свяшчэнным Пісаннем, але і адзіным падручнікам, па якім вучыліся чытаць і пісаць. Але ж веданне чужой мовы ніколі не бывае стопрацэнтным. Таму і кіеўскія аўтары, пішучы на царкоўнаславянскай, рабілі супраць яе памылкі: замест «славию» — «соловию», «градъ» — «городъ», «млеко» — «молоко» і г.д. Маглі ўставіць і нейкае вядомае ад нараджэння слова, асабліва калі ў Бібліі не знаходзілася адэквата. Тым і тлумачацца адступленні ад мовы Пісання ў пэўных творах. І ці правільна памылкі супраць мовы абвяшчаць мовай?

Калі б агульная ўсходнеславянская мова існавала, то яна была б зусім іншай, чым царкоўнаславянская. Мы ж ужо гаварылі, што большасць славянскіх плямёнаў Кіеўскай Русі прайшла з захаду, і гаворкі іх былі заходнія, блізкія да польскіх, чэшскіх, мараўскіх, лужыцкіх. Асабліва гэта тычыцца гаворкі палянаў, што ўяўлялі сабою частку палянаў Віслы. А царкоўнаславянская мова — выхадзень з сама крайняга поўдня славянскага арэалу. Перакладчыкі Бібліі Кірыла і Мяфодзій нарадзіліся і выраслі ў грэцкім горадзе Салонікі, дзе тады было нямала балгараў. На мову тых балгараў яны і перакладалі Біблію з грэцкай. Дасканала гаворку салоніцкіх славян яны, безумоўна, не ведалі і актыўна ўносілі ў пераклад і грэцкія словы, і грэцкія граматычныя з’явы, як дзеепрыметнікі, клічны склон, парны лік і інш. Таму царкоўнаславянская мова — паўднёваславянская ды яшчэ элінізаваная. «Старажытнаруская», калі б яна існавала, павінна была б адрознівацца ад яе прыблізна так, як адрозніваецца польская ад балгарскай. А паміж «старажытнарускай» ды царкоўнаславянскай знаходзяць толькі восем фанетычных розніц…

Разуменне таго, што славянскія гаворкі Беларусі былі пераважна заходнімі, мае вялікае значэнне. Не, па нашай мове «польскі бот» не хадзіў. Яна сама па сабе, ад вытоку была блізкая да польскай, як блізкія да той чэшская, славацкая, лужыцкая. Вялікая колькасць беларускіх слоў, што супадаюць з аналагічнымі польскімі, існуе ў ёй спрадвечна: бачыць, кахаць, рэч, уласны і гэтак далей. Свой жа сённяшні ўсходнеславянскі выгляд беларуская мова набыла ў выніку сямісотгадовага ціску з боку царкоўнаславянскай.

Не дзяржава, а царква выканала гіганцкую працу па ператварэнні заходнеславянскай моўнай плыні ў нешта такое, што завецца цяпер усходнеславянскай падгрупай моў. Бо дзяржава карысталася пісьмовай мовай час ад часу, а царква — кожны дзень. Па ўсёй краіне, у кожным храме. Вы ўявіце сабе, дзень пры дні, з году ў год, ад пакалення да пакалення народ чуе ў царкве адну і тую ж мову. На ёй завучвае модлы, спявае псалмы. Ці ёсць лепшы спосаб для вывучэння мовы? Ужо не кажу пра тое, што царкоўнаславянская была мовай Бога, і, далучыўшыся да яе, вернік нібы атрымліваў магчымасць гаварыць з Творцам!

Моц царквы ў гэтым сэнсе добра разумелі маскоўскія манархі, што мелі на ноце ўніфікацыю свае стракатае па мове дзяржавы. «Адным з галоўных клопатаў Івана Васільевіча (Жахлівага. — І.Л.) было абрусенне падпалых пад уладу яго іншародцаў. Сродкам для выканання гэтай важнай дзяржаўнай мэты было распаўсюджванне паміж напалову дзікімі плямёнамі хрысціянскай веры. І мы бачым, што Іван Васільевіч і потым Гадуноў прымалі для распаўсюджвання хрысціянства сама энергічныя захады. Хрышчэнне было гвалтоўнае, адначасова з ім ішло разбурэнне мячэцяў у мусульманаў, керамецяў, свяшчэнных гаёў у паганаў і г.д.». (П.И.Мельников. Очерки мордвы, Саранск, 1981, с.33). П.Мельнікаў (расейскі пісьменнік Андрэй Пячэрскі) паказвае і вынікі гэтага наступу на мардву. Нейкі пан Н. запрашае аўтара на эрзянскае вяселле. Аўтар прызнаецца: «Але я не ведаю па-мардоўску, нічога не зразумею». Н. супакойвае: «Слова мардоўскага не пачуеце: ва ўсёй Цярэшаўскай воласці наўрад ці знойдзецца цяпер чалавек, які б ведаў сваю ранейшую мову» (тамсама, с.110. Твор напісаны да 1851 года).

Сёння царква не з’яўляецца манапалістам моўнага ўздзеяння: школа, прэса, кнігавыданне і іншыя сучасныя сродкі — магутнейшыя, чым царкоўная імша. Але не звяртаць увагі на моўную ролю царквы нельга. Беларуская дзяржава, калі яна дбае аб захаванні мовы, павінна ў першую чаргу падтрымліваць тыя канфесіі і тых святароў, якія вядуць багаслужбу па-беларуску.

Кіеўская Русь як адзіная дзяржава існавала паводле гістарычных мерак вельмі нядоўга. Полацкае княства ў яе ўваходзіла, напрыклад, усяго гадоў 70. Зразумела, за такі тэрмін у беспісьмовыя часы вялікіх моўных зрухаў адбыцца не магло. Ды Русь распалася на княствы, а фактар царкоўнаславянскай мовы працягваў дзейнічаць. І пасля прыходу захопнікаў-татараў — таксама, бо рэлігію ж у сувязі з гэтым усходнія славяне не змянілі. Царкоўнаславянская мова як у Вялікім Княстве Літоўскім, так і ў Масковіі заставалася дзяржаўнай, шліфавалася і ўдасканальвалася, набывала ўласных граматыстаў. Але набліжаўся час Рэфармацыі, калі грамадства пачало ўспрымаць, што народная мова заслугоўвае не меншай увагі, чым царкоўная, калі, урэшце, і Біблія пачала перакладацца на сама розныя нацыянальныя мовы, да чаго дачыніўся і наш Скарына. І паступова з-пад спуду царкоўнаславянскай мовы пачынае выпіраць, а потым і вырывацца народнае, размоўнае слова.

Калі ўважліва прыгледзецца да гэтых навацый у помніках беларускай пісьмовасці, пачынаючы з ХV стагоддзя, то можна пераканацца, што яны маюць заходні характар. Іх лічаць запазычаннямі з польскай, але яны — не польскія, ці, скажам болей дакладна, далёка не цалкам польскія. Гэта можна добра праілюстраваць мемуарамі Ф.Еўлашоўскага ды лістамі Ф.Кміты-Чарнабыльскага, напісанымі ў другой палове ХVІ стагоддзя (гл. Помнікі мемуарнай літаратуры Беларусі ХVІІ ст., с.183; Помнікі старажытнай беларускай пісьменнасці. 1975).

Гэтыя творы так перасыпаны, здавалася б, польскімі словамі, што складваецца ўражанне: аўтары пішуць па-польску, толькі кірыліцай і з вялікімі памылкамі. Але гэта не пальшчызна. Гэта — жывая мова беларускіх асяроддзяў, з якіх выйшлі аўтары, заўважу, асяроддзі праваслаўныя. Чаму не пальшчызна? Таму, што гэтаму супярэчыць шэраг характэрных рысаў. Вядома, што ў польскай мове на месцы этымалагічнага «р» часта ўжываецца «ш» або «ж»: тшы (тры), жэка (рака). Гэта — характэрная і непаўторная прыкмета польскай мовы. А ў творах Еўлашоўскага ды Кміты-Чарнабыльскага словы, якія мы ўспрымаем як польскія, пішуцца толькі праз «р»: пригода (па-польску пшыгода), трэба (тшэба), пришлое (пшышлэ) і г.д. Тое сама тычыцца і польскага «у» на месцы этымалагічнага «о». Еўлашоўскі і Кміта-Чарнабыльскі пішуць «кроль», «кторы», «премовивши», у той час як па-польску «круль», «ктуры», «пшемувівшы». І гэта не выпадковыя абмылкі, а рэгулярна вытрыманы на працягу ўсяго рукапісу падыход. Тым часам абодва аўтары добра ведалі польскую мову. Пра гэта сведчыць, напрыклад, ліст Кміты-Чарнабыльскага, напісаны па-польску, дзе няма аніякіх памылак (гл. Помнікі старажытнай беларускай пісьменнасці, с.108-109). Значыць, Кміта-Чарнабыльскі добра адрозніваў польскае ад свайго. Сваім жа ў беларускай мове быў вялікі пласт слоў, агульных для беларускай і польскай, які існаваў у беларускіх гаворках ад часоў заходнеславянскага супольніцтва. Толькі продкі беларусаў вымаўлялі гэтыя словы па-свойму, у прыватнасці, без замены «р» на «ш» ды «ж» і «о» на «у».

Увогуле, калі не прызнаць, што славянскія гаворкі Беларусі спаконвечна былі блізкімі да польскіх, то немагчыма растлумачыць тую павальную добраахвотную паланізацыю, што, урэшце, заліла беларускую шляхту. Бо што яшчэ: цяга да болей высокай культуры? Але ж Вялікае Княства Літоўскае мела сваю, не ніжэйшую. Мела пісьмовасць, не маладзейшую за польскую, шматжанравую літаратуру, гарады і замкі. Пераход да каталіцызму? Але касцёл у тыя часы працаваў яшчэ на лаціне, што аніяк не магло далучаць верніка да польскай мовы.

Думаецца, што старабеларуская пісьмовая мова не адлюстроўвае сапраўднага стану старабеларускай размоўнай, якая была значна бліжэй да пальшчызны. Пры гэтым пісьмовая была цесна звязаная з царкоўнаславянскай, г.зн. мовай царквы. А ХVІІ-ХVІІІ стагоддзі былі ўжо новым часам, калі рэлігійнае і свецкае стала рэзка падзяляцца, свецкае рабіцца прыярытэтным. Польская ж мова была тады чыста свецкай. Можа, таму і хіснулася да яе маларэлігійная шляхта Вялікага Княства, што мяняла веру як пальчаткі?

Сказанае пра спаконвечную роднаснасць польскай і беларускай моў (якой тлумачацца і вуніі ВКЛ з Польшчай) зусім не азначае, што мы можам хапаць без разбору любое польскае слова, як толькі не можам прыгадаць свайго. Адна рэч — старадаўні агульны пласт, а другая — новая польская лексіка, створаная польскім народам за апошнія стагоддзі: навошта нам яна? Беларускай мовай таксама назапашаныя незлічоныя скарбы, асабліва ў дыялектах. Думаецца, што перад нашымі лінгвістамі стаіць вялікая задача па звядзенні ўсіх дыялектных збораў у адзін шматтомны слоўнік, які б заўсёды быў пад рукой кожнага пісьменніка, газетчыка, настаўніка і ўсіх іншых, хто мае дачыненне да мовы.

Старабеларуская пісьмовая мова — гэта поле змагання беларускай з царкоўнаславянскай. Згодна з логікай развіцця гэтая барацьба мусіла скончыцца перамогай народнай мовы. Але на гэта не стала часу: старабеларуская ў 1696 годзе была пазбаўлена статуса дзяржаўнай і спыніла сваё існаванне. Царкоўнаславянская ж як мова царквы працягвала жыць у праваслаўных ды вуніяцкіх храмах. І, здавалася б, яна павінна была знішчыць народную дашчэнту, замяніць яе сабой. Ды гэтага не адбылося, дзякуючы невычэрпнаму запасу жыццёвых сіл народнай мовы, не растрачаных яшчэ і сёння.

Прыблізна гэткі ж лёс і ўкраінскай мовы, што з беларускай мае адны, заходнеславянскія карані. Вось перада мною ўкраінскі тэкст — пераклад апавядання Л.Дайнекі «Горад, восень і я». Як шмат і тут «паланізмаў». І што цікава: тыя самыя «паланізмы» жывуць або жылі і ў нашай мове. Місто — па-польску място, па-беларуску места (цяпер часцей «горад»). Рок — па-польску рок, беларусы-эмігранты таксама ўжываюць рок (год). Будинок — будынэк — будынак. Світанок — сьвітанэк — світанак. Чекати — чэкаць — чакаць…

Украінскія словы місто, рок, будинок, світанок, чекати выпісаны мною з аднаго абзаца, што складаецца з чатырох радкоў (Рідня. Оповідання молодих біларуських письменників. Киів, 1980, с.79). Калі ўсё гэта — запазычанні з польскай, дык чаму беларусы і ўкраінцы так дружна запазычвалі адны і тыя словы? А колькі можна яшчэ дадаць у гэты беларуска-ўкраінска-польскі запас. Кахаць, бачыць, трэба, уласны… Без ліку такіх слоў! А ў расейскай мове іх няма.

Такім чынам, вытокі беларускай і ўкраінскай моў вельмі блізкія. Ціснуў іх і агульны прэс царкоўнаславянскай. Не мае значэння, што Кіеў быў на дзвесце гадоў меней «адарваны» ад Расеі, чым Менск ды Полацак: царкоўнаславянская мова «апрацоўвала» беларускую ды ўкраінскую мовы адзін часавы адрэзак, ад прыняцця хросту да часоў канчатковага падзелу на царкоўнае і свецкае ў культуры. Адсюль і выключная блізкасць моў-сёстраў.

Іншы быў гістарычны шлях у расейскай мовы. Расейская — гэта фактычна царкоўнаславянская, лагічны вынік яе шматстагодняга развіцця, у той час як беларуская ды ўкраінская — вынік змагання мясцовых, заходнеславянскіх гаворак супраць царкоўнаславянскай мовы.

Выходзіць, у Расеі мясцовыя славянскія гаворкі былі цалкам вынішчаныя царкоўнай мовай? Не зусім так. На поўдзень ад Масквы маюцца моўныя асаблівасці, блізкія да беларускіх (напрыклад, яканне). Але гэта толькі выспачкі ў моры расейскай літаратурнай мовы з яе прастамоўнымі варыянтамі. Нездарма лічыцца, што расейская мова практычна не мае дыялектаў.

Чаму ж расейцы так паддаліся мове-прыблудзе, падпарадкавалі ёй сваё духовае жыццё? Каб адказаць на гэтае пытанне, давайце разгледзім «стартавы» плямённы склад расейцаў.

Паводле «Аповесці мінулых гадоў» на расейскай тэрыторыі жыло толькі адно славянскае племя: славены Ноўгарада. Прычым яно, трэба думаць, было зусім невялічкім, бо з прыходам варагаў змяніла сваю назву на «русь»: «И от техъ варягъ прозвася Руская земля, новугородьци, ти суть людье ноугородьци от рода варяжьска, преже бо бъша словени» (Изборник, с.34). Затое фіна-вугорскіх плямёнаў, згодна з тым жа творам, было аж некалькі: чудзь, весь, мурама, мера. Праўда, афіцыйны пункт гледжання такі, што з плямёнаў, якія ўвайшлі ў склад расейцаў, славянскімі былі яшчэ ўсходнія крывічы ды вяцічы. Шмат пораху траціць У.Чывіліхін, каб давесці, быццам вяцічы — тое самае слова, што і венеды, лацінская назва старажытных славян (гл. В.Чивилихин. Память. Роман-газета, 1982, Nо.17, с.37-40). Але што агульнага ў гэтых двух словах, апрача першае літары? А тым часам удмурты здаўна падзяляліся на дзве вялікія групы — КАЛМЕЗ і ВАТКА (М.Г.Атаманов. Удмуртская ономастика. Ижевск, 1988, с.18). Яшчэ ў другой палове ХVІІІ стагоддзя ўдмурты жылі і ў Сярэднім Паволжы (В.М.Кабузан. Народы России в ХVІІІ веке. Численность и этнический состав. М., 1990, с.140). Вельмі падобна, што жылі яны і на тэрыторыі будучай Масквы. Тут была, напрыклад, вёска Бутырка. Гэтая назва асацыіруецца цяпер са змрочным астрожным замкам, дзе давялося пакутаваць і нашаму Францу Аляхновічу. А па-ўдмурцку БУТЫРКА — «кучаравы».

Ці будзе хто аспрэчваць, што ВАТКА куды бліжэйшае да ВЯЦІЧЫ, чым венеды? Славянскі суфікс «-іч» у ВЯЦІЧЫ не сведчыць пра славянскасць КОРАНЯ, суфікс мог быць далучаны славянамі. На такую думку наводзіць наступны факт. У першым творы старажытнарасейскай літаратуры «Слово о погибели Рускыя земли» сярод розных пералічаных аўтарам плямёнаў згадваюцца і «Тоймичи погании» (Изборник, с.326). Каментатар зазначае: «Тоймічы — адно з фінскіх плямёнаў, што жылі на р.Тойме, доплыве Паўночнай Дзвіны» (тамсама, с.738). Дык чаму не магло атрымацца Вяцічы з Ватка, як Тоймічы з Тойма? А археолаг піша: «Відавочна, пэўныя славянскія групы сярэднявечча, напрыклад, вяцічы і ўсходнія крывічы, уяўлялі сабою не столькі славян, колькі асіміляванае славянамі фінскае насельніцтва» (Т.И.Алексеева. Антропологический состав восточно-славянских народов и проблема их происхождения. У кн.: Этногенез финно-угорских народов по данным антропологии. М., 1974, с.74) (курсіў мой. — І.Л.).

Гэта лагічна. Раз славяне рухаліся з захаду, дык ясна, што чым далей на ўсход, тым меней іх дабіралася. Не хачу сказаць, што ў складзе расейцаў славянскі элемент адсутнічаў зусім. Але сюды прасочваліся толькі асобныя нешматлікія групы тых жа драгавічоў, радзімічаў, палянаў, севяранаў, драўлянаў. Настолькі нешматлікія, што сваімі назвамі не пакінулі следу ў пісьмовых крыніцах. Яны сваёй прысутнасцю рыхтавалі глебу для славянізацыі краю. Але галоўную ролю адыграла праваслаўная царква.

Вельмі важна адзначыць, што неславянскай была і тая тэрыторыя, дзе ўрэшце склалася расейская літаратурная мова — Масква і вакол Масквы. Тут яшчэ ў ХІ-ХІІ стагоддзях жыло племя голядзь. Даследчыкі абвясцілі яго балцкім, мне ж здаецца, што яно было фіна-вугорскім. Але не гэта галоўнае. Важна, што голядзь не была славянскай. Таму, славянізаваўшыся праз царкву, яна засвоіла цалкам царкоўную мову, якая стала тут размоўнай. Мо таму і перанеслі сваю сталіцу ў Маскву багабойныя ўладзіміра-суздальскія князі, што мясцовая мова была копіяй мовы Пісання? І ў далейшым пільна сачылі за яе чысцінёю, раз-пораз прымушаючы вымятаць з царкоўных кніг нацяганыя з мясцовых гаворак словы, — гэтае вымятанне філолагі называюць «другім паўднёваславянскім уплывам».

На Беларусі таксама жылі неславяне. Нам вядомыя назвы такіх неславянскіх плямёнаў, як літва, яцьвезь, лотва, латыгола і інш. Але шчыльнасць славянскага насельніцтва тут была непараўнальна вышэйшай, чым у Расеі. Таму пераважная большасць неславян славянізавалася яшчэ да ўвядзення хрысціянства, перайшоўшы на заходнеславянскія гаворкі суседзяў. Толькі літва ды яцьвезь захоўваліся і надалей. Літва была нават хрышчоная за Ягайлам у каталіцызм. І калі б касцёл працаваў на польскай мове, то мы хутчэй за ўсё не мелі б яе ў сваім складзе. Але ў тыя часы рабочай мовай каталіцкіх святароў была лаціна, і літва ў асноўным не паланізавалася, а дзякуючы цеснаму суседству са славянамі Вялікага Княства паволі перайшла на мову, якую сёння завём беларускай.

Не ўсе фіна-вугры Расеі прынялі царкоўнаславянскую мову. Цэлы шэраг народаў, як мардва, марыйцы, комі, удмурты, карэлы, адбіўся ад яе наступу, захаваў сябе. Іншых заліла царкоўная славяншчына. Ад ранейшых сваіх гаворак яны захавалі толькі асобныя словы, паходжанне якіх цяпер этымолагі не могуць вызначыць.

Пераход жа на больш-менш блізкую мову, якога вымагала царква ад беларусаў ды ўкраінцаў, аказаўся складанейшым. Засвоіць болей блізкую мову, здавалася б, прасцей. Але гэта не так. Нездарма ж суіснуюць дыялекты адной і той самай мовы. Калі суседзі ўзаемна разумеюць адзін аднаго без перакладу, ім зусім неабавязкова пераходзіць на суседскую мову, каб сумовіцца. Так было і з мовай Пісання. Беларус разумеў яе, але пераходзіць на яе, каб «гаварыць з Богам», не меў патрэбы, Бог і так павінен быў яго разумець. Беларус засвойваў з царкоўнаславянскай словы, зусім непадобныя да сваіх, і карыстаўся імі, падобныя ж працягваў казаць па-свойму. Царкоўнаславянская мова засявала мясцовыя гаворкі сваім лексічным каменем, але анічога не магла зрабіць з мясцовым вымаўленнем і граматыкай. Так і цягнулася гэтае змаганне сотні гадоў, прывёўшы да таго стану нашай мовы, які маем ад часоў Дуніна-Марцінкевіча, Насовіча, Багушэвіча.

Гэтае змаганне працягваецца і сёння, ужо не з царкоўнаславянскай, а з яе наступніцай — расейскай мовай. Як раней з амбона, так цяпер па радыё ды тэлебачанні, у тэатрах ды кінатэатрах, са старонак кніг і газет, з вуснаў настаўнікаў ды прафесараў яна грыміць штодзень, ад світання да змяркання ўсюды, дзе б ні стаяў ці сядзеў, ішоў ці ехаў, працаваў ці драмаў беларус. Але нашая мова — жыве, і веру — будзе жыць. Асабліва калі мы зразумеем нарэшце, што ў беларусаў — свая гісторыя, свой лёс, свая мова, якая прайшла цяжкі і пакутлівы, але гераічны шлях.

Родная мова — У. Дубоўка — Поставы.of.by

Верш «Родная мова, цудоўная мова!» увайшоў у нізку вершаў «Дактылічныя рыфмы» (1966).
Верш напісаны ў форме звароту да роднай мовы, якая для паэта — сапраўдны «уток і аснова», «Матчын дарунак ад самай калыскі».

Як прызнаваўся паэт, ён праз усё жыццё пранёс «замілаванне да беларускай мовы, да народнага мастацтва, да роднае прыроды». «Усё маё веданне беларускай мовы — ад маці і з вёскі. Вось чаму я маю поўную падставу назваць беларускую мову — матчынай мовай», — шчыра пісаў ён у гэты час і з вялікай душэўнай узрушанасцю дадаваў: «Як жа яе не будзеш ведаць, калі яна родная! Як жа яе не будзеш шанаваць і любіць, калі яе стваралі на працягу вякоў нашы продкі, гаварылі на ёй, перадалі нам у спадчыну як самы вялікі скарб свой…».

Мова для паэта з’яўляецца найвышэйшай жыццёвай каштоўнасцю, бясцэнным дыяментам. Гэта, па яго словах, «самацветаў яскравая нізка», якая «барвы дзівосныя мае, вечным агнём зіхаціць — не згарае».

Уладзімір Дубоўка, як ужо адзначалася, на працягу ўсяго свайго жыцця з вялікай пашанай і павагай ставіўся да роднай мовы, да жыватворных народных традыцый, умела, да месца выкарыстоўваў у сваёй творчасці трапнае і змястоўнае народнае слова. I ў гэтым вершы паэт падкрэслівае багацце, невычэрпны выяўленчы патэнцыял, незвычайную ёмістасць роднага слова, яго здольнасць перадаць розныя пачуцці і адчуванні, маляўніча, уражліва апісаць разнастанныя з’явы прыроды «перазвоны крыніцы», «раскат навальніцы», «павевы зялёнага бору».

Мова здатна выпраменьваць нацыянальны дух, ствараць своеасаблівую нацыянальную ауру, якая яднае, збліжае ўсіх яе носьбітаў, загартоўвае, дае моц пераадолець усе перашкоды. Сваю веру ў неўміручасць роднага слова паэт дэкларуе ў заключных словах верша: «I на вякі яно жыць застаецца, / вечнае так, як народнае сэрца»

Алеся Майорова

Родная мова, цудоўная мова!

Ты нашых думак уток і аснова!

Матчын дарунак ад самай калыскі,

ты самацветаў яскравая нізка.

Кожны з іх барвы дзівосныя мае,

вечным агнём зіхаціць — не згарае.

Ты мне заўсёды была дапамогай,

дзе б і якой ні хадзіў я дарогай.

Чую ў табе перазвоны крыніцы,

чую ў табе і раскат навальніцы,

чую павевы зялёнага бору,

водгулле працы у родным прасторы.

Кожнай драбнічкай ты варта пашаны,

кожнае слова вякамі стварана.

І на вякі яно жыць застаецца,

вечнае так, як народнае сэрца.

1966

Анализ верша Родная мова цудоуная мова

https://otvet.mail.ru/question/94716052

Если вы нашли ошибку, пожалуйста, выделите фрагмент текста и нажмите Ctrl+Enter.

Поделитесь в соцсетя с друзьями и подписчиками х ::

Понравилось это:

Нравится Загрузка…

Похожее

Метки: ТВОРЧЕСТВО. Закладка Постоянная ссылка.

Каб гучала родная мова. ГУО «Ясли-сад №41 г.Бреста»

Далучэнне дашкольнікаў да вытокаў народнай культуры з дапамогай малых форм фальклора

На практыцы ў дашкольнымвыхаванніўдзяляецца мала ўвагінацыянальнамуфальклору, нягледзячы на тое, штобеларускі народ мае багатуюфальклорнуюспадчыну, створануюспецыяльна для дзяцей.

Вельмі добра падыходзіцьмузычныфальклор, які па сваей прыродзепранізаныэлементамінароднагатэатра, гульнямі, пантамімай.

Падбіраючы для працы з дзецьмінайбольшэфектыўныя формы, метады і сродкі, трэбаўлічваць, штопрацэсфарміраваннянацыянальнайсамасвядомасцідоўгі і складаны, і пачынацьяготрэба перш за ўсе з азнаямлення з родным краем, непасрэднаўключваючысродківуснайнароднайтворчасці.

     У Ι і ΙΙмалодшыхгрупах ,праводзячыназіранні за прыгажосцюроднайпрыроды, неабходначытацьвершы, забаўлянкі, загадкінеабходнаадраджацьвыкарыстаннетвораўвуснайнароднайтворчасці (казак, забаўлянак, калыханак, песен, гульняў) у час рэжымныхмомантаў, у сям’і.

Прыпланаванні работы з дзецьмісярэдняй і старшайгрупнеабходнавыкарыстоўвацьрозныя формы:

— пазнавальныягутаркі ў вольнай форме,

— сумеснаядзейнасць педагога з дзецьмі;

— самастойнаядзіцячаядзейнасць;

— гульні, тэматычныяпрагулкі і экскурсіі;

— назіранні ў прыродзе;

— святы і забавы.

Малыяфальклорныя жанры- мініяцюрныяпаэтычныятворы, створаныя для дзяцей, якіямаюцьканкрэтныпедагагічныкірунак. Яны ўпрыгожваюцьмову педагога, робяцьяевобразнай і прыгожай, прыцягваюцьувагудзяцей. Забаўлянкі, пястушкіпрыносяцьрадасцьдзецям, выклікаюць у іхжаданнепаўтарацьсловы за дарослымі, выконвацьзаданнівыхавальніка, удзельнічаць у агульныхгульнях.

Пястушківыкарыстоўваюццапедагогамі ў розных рэжымныхмомантах: падгукігэтыхвершаў і песеньдзеціахвотнамыюцца, прымаюць ежу, займаюцца. Жыццёдзіцяцістановіццацікавейшым, ярчэйшым, а ў ягосамогалепшразвіваюццапамяць, мысленне, увага, маўленне, а каліяновыконваеканкрэтныярухі, то развіваюццакаардынацыя, узгодненасць, спрытнасць. У часрасказванняпястушкіспяршавыкарыстоўваеццанагляднасць, потымтлумачыццасэнс новых слоў, улічваюццавопыт і веды дзяцей.

Калыханкі- першыя для дзяцейўзорымастацкага слова. Навакольны свет у іхпадаецца ў вобразах, даступных і зразумелых.

Ходзіць кот па сенажаці.

Кліча сон ён ля дзіцяці.

ой, сонечку-галубочку,

Прыспі маю Волечку.

     У беларускімфальклоры шмат прыказак і прымавак. Дзеці з інтарэсамуспрымаюцьіхкароткізмест. Многіяпрыказкі і прымаўкімаюцьпавучальнаезначэнне: яныўсхваляюцьпрацавітасць, гаспадарлівасць, умельства, вучацьлюбіць родны край, Радзіму, асуджаюцьгультайства, зайздрасць – усёадмоўнае. Падбіраюццаяны па канкрэтнайтэме: праРадзіму, працу, хлеб, навуку, поры года, з’явыпрыроды, народныяпрыкметы.

Павучальнасцьпрыказак і прымавакразумееццадзецьміпаступова, і глыбіняіхразумеецца ў большай меры залежыць ад таго, насколькі часта выкарыстоўваюццаяны ў патрэбныхмомантах. Асабліва часта нашывыхаванцыпрымяняюцьіх у працоўнайдзейнасці, прывыкананніадказныхдаручэнняў.

Загадка – кароткаепаэтычна-вобразнаеапісаннепрадметаабоз’явы, якоедаецца, як правіла, у формепытання і адгадваецца па другарадныхадзнаках, па прыкметахпадабенства.

Лічыцца, штогалоўнаяфункцыязагадкі – развіваць ў чалавекамастацка-вобразнаемысленне, паэтычныпогляд на рычаіснасць. У мінулым загадка служыласродкамвыпрабаванняразумовыхздольнасцей, іншасказальная, загадкавая форма з поспехамвыкарыстоўвалася ў ваенных і пасольскіх справах. Загадкі, песні-загадкінадзвачайшырокаўжываліся ў вясельныхабрадах, напрыклад, з мэтай “праверкі” разумовайсталасціжаніха.

Каштоўнасцьтрадыцыйнайзагадкі ў тым, штояна ў высокапаэтычнай форме адлюстроўвалагаспадарчую і творчуюдзейнасцьчалавека, ягожыццёвывопыт, побыт, працу, жывёльнасць, расліннасць, будовусусвету і да нашыхдзён мае вялікаеэстэтычна-мастацкаезначэнне для выхаваннядзяцей.

Загадкі:

Без кораня, а расце. (Камень)

Без ног бяжыць, без вочглядзіць. (Вада)

Лата на лаце, ніткі не знаці. (Капуста)

Церазмяжу брат брата не бачаць. (Вочы)

     Яркую акрэсленуювыхаваўчуюнакіраванасцьмаюцьбеларускіянародныяпесні. Празіхтэксты, лексікудзеціўзбагачаюцьуяўленніабнаваколлі, прыродныхз’явах, знаёмяцца з прыладаміпрацы, беларускіміназвамімесяцаў, дзёнтыдня, нацыянальнымістравамі, значнапашыраеццаактыўныслоўнік.

Праз песню знаёмімвыхаванцаў з лепшымірысаміхарактарубеларусаў: шчырасцю, чуласцю, сціпласцю, уважлівасцю. Фальклорныя песня дапамагаеразвіццюэмацыянальнай сферы дзяцей, падрыхтоўвае да выкананняпэўныхсацыяльныхроляў.

Заняткі па азнаямленнюдзяцей з вуснайнароднайтворчасцюпройдуцьцікава, калі да іхудзелудалучыць бабуль і дзядуль, артыстаўтэатру, супрацоўнікаўмузеяў, народных майстроў.

Прыарганізацыіадукацыйнагапрацэсу у адпаведнасці з патрабаваннямівучэбнайпраграмыдашкольнайадукацыівартапамятаць, штопершаасновайнароднайпедагогікілічыцца культ працы, умелых рук і разуменнясвайгомесца ў прыродзе, тамупрацоўнаядзейнасць, спалучэннеяе з творамівуснайнароднайтворчасцідазволіцьзацікавіцьдзяцейсумеснайпрацай.

     На музычныхзаняткахвыхаванцызнаёмяцца з асаблівасцямібеларускайнароднаймузыкі, развучваюцьбеларускія танцы, спяваюцьпесні, знаёмяцца з народным тэатрам “Батлейка”.

Усвядомленамуімкненнюдзяцей да авалоданнякультурныміэталонамі, ўзаемадзеянню ў калектывеспрыяюцьарганізацыя з дзецьміісцэніровак па казках, фантазіраванне, прыдумваннегісторый, выкананнетворчагазадання. Малыя формы фальклораактыўнаўключаюцца ў вядучывіддзейнасці – гульню, у дадзенымвыпадку – гульню- драматызацыю. Гульні-драматызацыідаюцьшырокіпрастор для выяўлення ў дзяцейтворчыхздольнасцей, самастойнасці, ініцыятывы. Жываяінтанацыямаўлення, вобразныя і свабодныярухі, міміка, жэстынадаюцьгульнямдзяцейнатуральнасць і праўдзівасць. Гульня-драматызацыяаказваеактывізуючыўплыў на развіццёвыразнагабеларускагамаўлення, паколькіянаспалучае разам гульнёвуюматывацыю і камунікатыўнуюнакіраванасць.

Дзецістаршайгрупымогуцьдраматызавацьтворы як для сябе, так і для маленькіхгледачоў, для сваіхбацькоў. Да гульні-драматызацыінеабходнападрыхтаваць разам з дзецьміатрыбуты, элементы касцюмаў. Выхавацелькіруегульнёй, нагадвае і ўдакладняезместказкі, сочыць за дакладнасцювобразаў.

Вяліківыхаваўчыпатэнцыялмаюцьнародныя святы і абрады. Яны задавальняюцьдапытлівасцьдзяцей, іхэстэтычныяпатрэбы, цягурухаў, фарміруюцьтворчаемысленне, пабуджаюць да супрацоўніцтва, вучацьпазнавацьбеларускую культуру. Поспехзасваеннямастацкіхтвораўзалежыць ад таго, наколькіянызразумелыядзецям і даюцьмагчымасцьвыконвацьроліадпаведныхперсанажаў, песень, суправаджацьспевымімікай, рухамі. Калі для спеваўдзяцеймалодшыхгрупнайбольшдаступным песенным матэрыяламз’яўляюццакалыханкі, забаўлянкі, невялікіяпесенькі, то асабліваемесца ў старшыхдзяцейзаймаюцьпесні, карагоды, гульні, якуіядзецівучаць для народных свят і абрадаў.

Паспяховасцьзаняткаў па фарміраваннюнацыянальнайсамавядомасцісродкамівуснайнароднайтворчасцімагчымадасягнуць з дапамогайэфектыўныхметадаў і прыёмаў работы:

-сюрпрызнымомант, незвычайныпачатак;

-праблемныхарактарстановішча;

-гульнёвыяпрыёмы;

-віктарыны, выставыадгадак;

-выкарыстаннепрыказак, прымавак, малых форм беларускагафальклору для арганізацыідынамічнайхвілінкі;

-творчыязаданні:”намалюй, штоўявіў”, “прыдумай сам”, “упрыгож”;

— хатніязаданні “Пагуляй у дамашнітэатр”, “Спытай у бабулі”;

-мультымедыйныяпрэзентацыі;

-тэматычныявіктарыны, вечарыны, кірмашы;

-сумесныя з бацькамі святы.

Усёгэтадаемагчымасцьвырашыцьзадачыразвіццябеларускагамаўлення, раскрыцьтворчыямагчымасцідзяцей, сфарміравацьцікавасць да народнайтворчасці, у гульнёвай форме далучыцьдзяцей да нацыянальнай культуры.

Выкарыстанне ў працы з дашкольнікамітвораўнароднайтворчасціажыўляеадукацыйныпрацэс, аказваеасаблівыўплыўнавыхаваннепатрыятычныхпачуццяў, нацыянальнайсамасвядомасці.

Дыдактычныя гульні па развіццю маўлення

Дыдактычнаягульняўяўляесабоюшматпланавую, складануюпедагагічнуюзяву: янавыступае як гульнявыметаднавучаннядзяцейдашкольнагаўзросту і формайнавучання, і самастойнайгульнявойдзейнасцю, і сродкамусебаковагавыхаванняасобыдзіцяці. Менавіта ў дыдактычнайгульнідзіцяатрымліваемагчымасцьудасканальваць, узбагачаць, замацоўваць і актывізаваць сваю лексіку.

Даследванніпаказваюць, што да трохгадоў у асноўнымадбываеццазасваеннесуфіксаў з памяншальным, ласкальным, прыніжальным і павелічальнымзначэннямі. Авалодваннеўсіміастатнімісуфіксаміадбываеццапаслятрох год і расцягваецца на ўвесьдашкольныўзрост. Так праслятрох год засвайваюццасуфіксы для азначэнняасобаўжаночага полу (-ыха-, -к-), дзейснайасобы (-нік-, -ік-, -ун-, -ач-), для абазначэнняпатомстважывёлаў (-ян-, -ят-), афіксы для азначэннязборнасці (-н-). Важна, што не толькі ў дашкольнымузросцеадбываеццаавалодваннесловаўтварэннемпраззасваенненовымісуфіксамі, але і надзвычайнаялёгкасць ў авалодванні і выкарыстаннісловаўтваральныхмадэляў.

Асновай, на якойбудуеццазасваеннемовы, зяўляеццаскіраванасць на гукавую форму слова. А.Н. Гвоздеўадзначаезяўленнена пятымгодзежыццядзіцяціпершыхспробаўасэнсавацьзначэнне слова і дацьягоэтымалагічнаетлумачэнне. Ёнуказвае на тое, штогэтыяспробывядуць да супастаўленнясловаў з падобнымгучаннем. Штонярэдкавядзе да памылковагазбліжэння. Напрыклад, слова горадзбліжаюцьса словам горы. Гэтазначыць, штосэнсаваетлумачэннеідзепразгукавоесупастаўленне. Дастатковаяасэнсаванасцьмаўленнязяўляеццатолькі ў працэсеспецыялізаванаганавучання.

Штодатычыцьразвіццягукавога боку маўлення да канцадашкольнагаўзросту:

Дзеціпавіннывыразнавымаўляцьскладаныяартыкуляцыйнагукі: шыпячыя, свісцячыя, санорныя. Адрозніваючыіх у маўленні, янызамацоўваюцьіх у вымаўленні.

Выразнаемаўленнестановіццанормаю для пяцігадовагавыхаванца ў паўсядзёнымжыцці, а не толькіпадчасспецыяльныхзаняткаў.

У дзяцейудасканальваеццаслыхаваоеўспрыманне і развіваеццафанематычныслых. Выхаванцымогуцьадрознівацьасобныягрупыгукаў, вылучаць з групысловаў, фразаў слова, у якіхёсцьпрапанаваныягукі.

Дзецісвабоднавыкарыстоўваюць у сваіммаўленнісродкіінтанацыйнайвыразнасці: могуцьчытацьверышсамотна, весела, урачыста. Апрачатаго, дзеці з лёгкасцюдэманструюцьапавядальную, пытальную і колічнуюінтанацыі.

Старэйшыявыхаванцыздольныярэгулявацьгучнасцьголасу ў самых розных жыццёвыхсітуацыях: гучнаадказваць на пытанні, ціхаразмаўляць ў грамадскіхмесцах, сяброўскіхгутарках і г.д. Яны здольныяэфектыўнакарыстаццатэмпаммаўлення: гаварыцьпавольна, хутка ў залежнасці ад канкрэтныхабставінаў.

У дзяцейпяці год добра развітаемаўленчаедыханне: янымогуцьпрацяглавымаўляць не толькігалосныягукі, але і некаторыязычныя (свісцячыя, шыпячыя, санорныя).

Дзеціпяці год могуцьпараўноўвацьмаўленнеаднагодкаў і сваё з маўленнемдарослых, знаходзіцьнеадпаведнасці: няправільнаевымаўленнегукаў, словаў, недакладнаевыкарытсанненаціску ў словах.

Дыдактычныягульні:

«Назавіадным словам»

Мэты: замацоўваць у моведзяцейсловы, штоабазначаюцьагульныяпаняцці; актывізіравацьслоўнікавы за пас; развівацьлагічнаемысленне, кемлівасць.

Змест. Пераддзіцёмвыкладваюццакарткі з выяваміпрадметаў. Дзіцёразглядваеіх, называенамаляваныяпрадметы. Затымдзіцёпавінаназвацьгэтыяпрадметыадным словам.

▪ воўк, ліса, заяц… — дзікіяжывёлы;

▪ сабака, кот, каза… — свойскіяжывёлы;

▪ верабей, сарока, галка… — птушкі;

▪ курыца, певень, гусь… — свойскіяптушкі;

▪ дуб, клён, бяроза… — дрэвы і г. д.

«Хтожыве ў казцы?»

Мэты: развівацьўвагу, памяць, звязнуюмову, хуткасцьмыслення; актывізацыяслоўніка.

Змест. Для гэтайгульніспатрэбяццакарткі з відарысамі розных прадметаў, у тымліку і персанажаўказкі. Дзіцёразгледаекарткі, а затымназываеперсанажаў той казкі, якуюслухаў, і расказацьневялічкіўрывак з гэтайказкіпратаго героя, якоганазвалі.

«Прыдумайслоўцаабоадкажы: «Які?»

Мэты: абагачацьслоўнікавы запас прыметнікамі; развівацькемлівасць, мысленне, мову.

Змест. Дзіцё да назвыпрадметападабіраесловы, якіядапамогуцьадказаць на пытанне: «Якігэгапрадмет?».

Напрыклад:

— Лісіца якая? (Хітрая, рыжая…).

— Мядзведзьякі? (Касалапы, вялікі…).

— Заяц які? (Касавокі, даўгавухі…) I г. д.

«Закончы сказ»

Мэты: актывізіравацьсловы, якіяабазначаюцьбытавуютэхніку; развівацьзвязнуюмову; практыкавацьваўстанаўленніпрычынна-следчых і прасторава-часовых адносін.

Змест. Закончыць сказ (знайшоўшымалюнак).

Я чышчудыван… (пыласосам).

Я мыюбялізну ў … (пральнаймашыне).

Я слухаюнавіны па… (тэлевізару).

Я гляджукіно па … (кінатэатры). Я шукаюінфармацыю ў… (газеце).

Я збіваюкрэм з дапамогай… (міксера).

Я захоўваюпрадуктыхарчавання ў… (халадзільніку).

Я размаўляю з сябрам па… (тэлефоне).

Я шыюсукенку на… (швейнаймашыне).

Я фатаграфірую з дапамогай… (фотаапарата)

«Магазінцацак»

Мэта: актыўнараспазнавацъ но вый словы.

Змест. Апісваеццацацка.

Задача дзяцей — хутчэйраспазнацьяе і знайсці на «прылаўкумагазіна».

Парады маладым бацькам паступовага знаёмства дзяцей дашкольнага ўзросту з роднай мовай.

Па-першае, калі ваша дзіцянаведваедашкольнуюустанову, то вы павінныведаць, штоіснуюцьзаняткі на беларускаймове ў групах з малодшагаўзросту. Акрамятаго, праводзяццафальклорныя святы, напрыклад “Сустракаемвясну”, «Восеньскікірмаш», на якіхдашкольнікаўзнаёмяць з культурайбеларускага народу, ягомовай, традыцыямі, абрадамі, рамёсламі. На гэтыя святы заўсёдызапрашаюццабацькі. Вось вам і першая ступень адукацыімаленькіхбеларусаў.

А далей бацькамтрэбаразвівацьдзіцясамастойна ў сям’і. З чагопачаць? Пачніце з калыханак, чытаннякніжак-малютак, прывітання на роднаймове. Затымзвярніцеся да збораў ў садок у гульневай форме. “А давай апранацца па-беларуску!” – прапануйце малышу. І называйцеягоадзенне: шкарпэткі, насоўка, кішэнька, каўнерык, гузікі, боцікі і г.д. Празнекалькідзён ваша дзіця без памылакбудзезнаходзіцьадпаведнуюрэч, а потым і само назавеяе па-беларуску.

На кухне хай маціпазаведачушкугатаваць ежу па-беларуску. Назвысадавіны, гародніны, электрапрыбораўдзецізапомняцьхутка і з задавальненнембудуцьужывацьіх у размове з іншымілюдзьмі. Тым часам тата, займаючысярамонтамкватэры, разам з сынам разбіраюцца, якіяпатрэбныцвікі, гаечныяключы, дошкі, шпалеры і іншае.

Ідучы па вуліцы з маленькімграмадзянінамБеларусі, раскажыце яму абпамятнікахархітэктурывашагагораду, назавіце па-беларускуназвыкрамаў, транспарту, дрэвы ў парку, хатніх і дзікіхжывёл. Не трэбанавязваць малышу размову, каліёнзмарыўся, хочаадпачыцьабопагуляць. Рухайцесяпаступова, але ўпарта і тады, калі ваша дзіцяпойдзеу школу, вы убычыце, штонездармабавілі з ім час, далучаючыяго да роднаймовы.

Лічыце, гэтазаймае шмат часу, ціпатрабуедадатковыхведаў? Не? Тады, не адкладаючы, бярэмся за работу і добрых вам з дзіцемгульняў па-беларуску.

по материалам интернет ресурса http://www.kazki.unicef.by

Міжнародны дзень роднай мовы — Светлагорскiя навiны

Зараз у нашым рознагалосым свеце налічваецца больш за 6 тысяч моў. Палова з іх – пад пагрозай знікнення. Дзеля захавання моў, якія апынуліся на парозе знікнення, 21 лютага ЮНЕСКА абвясціла Міжнародным днём роднай мовы, каб папярэдзіць знікненне асобных гаворак свету і захаваць моўную разнастайнасць – каб хоць у такі дзень на іх загаварылі, пра іх успомнілі.

Дзень роднай мовы асаблівы для кожнай нацыі, кожнага народа, бо няма народа без мовы, няма мовы без яго носьбіта. На жаль, беларуская мова, знянацку адціснутая братэрскай рускай, паступова робіцца экзотыкай. Сапраўдных народных носьбітаў мовы з кожным годам становіцца ўсе менш. Мы падрыхтавалі невякае апытванне з нагоды свята. У ім прымалі ўдзел вучні, студэнты, рабочыя, карацей кажучы – усе жадаючыя выказацца.
Ярослав Аземша:
– К белорусскому языку отношусь нейтрально. Я считаю, что наш язык себя изжил, сегодня редко встретишь человека, который разговаривал бы на «роднай мове». Знание белорусского языка в наше время ничего не дает, на мировом уровне язык, как таковой, не принят. Я думаю, белорусскому языку отведено недолгое существование.
Любоў Цыганкова:
– Гэта родная мова. Каб папулярызаваць мову сярод нашага насельніцтва, нядрэнна было б перавесці тэлебачанне, газеты і часопісы выключна на беларускую. Спадзяюся, што хутка яна стане больш распаўсюджанай.
Алексей Леоненко:
– К языку отношусь хорошо, всё-таки это мой родной язык. Признаюсь честно: для меня новость, что 21 февраля – День родного языка.
Катюша Ульянова:
– Хорошо отношусь к белорусскому языку, это наш родной язык и мне кажется, мы должны больше его использовать в повседневной жизни. Жаль, что все привыкли к русскому языку, скоро «мілагучная мова» станет мертвой, если мы так и будем к нему относиться. Про Международный день родного языка никогда не слышала.
Ягор Шаула:
– Адносіны добрыя, здаваў ЦТ па беларускай мове. Мне вельмі падабаецца, што я вучуся ва ўніверсітэце, дзе ўсе прадметы выкладаюць на беларускай мове. Спадзяюся, што наша мова будзе працягваць сваё існаванне і развівацца.
Влас Воробей:
– Языки являются самым сильным инструментом сохранения и развития нашего наследия. Белорусский язык в культуре играет важнейшую роль, нет языка – нет народа. Но сейчас среди населения пользуется большей популярностью русский язык, хотя многие могли говорить и на родном языке. Везде слышен или русский или английский, а белорусский где-то в сторонке.
Да, есть люди, которые говорят на родном белорусском языке, но их очень мало. Либо это старики, либо «деревенские». Хотелось бы, чтобы белорусский язык чаще употреблялся, ведь он несёт традиции нашего народа, да и красивый он. Я слышал где-то, что он один из самых красивых языков. Знаю, что 21 февраля – Международный день родного языка, слышал, но не замечал ничего особого в этот день. Можно попытаться распространять белорусский язык среди людей с помощью средств массовой информации. Но, возможно, это вызовет недовольство.
Юлія Савіч:
– Мне падабаецца беларуская мова, бо яна мне родная. Зусім нядаўна даведалася, што ва ўсім свеце адзначаецца Дзень сваёй роднай мовы. Мне б хацелася як-небудзь паўплываць на распаўсюджванне мовы сярод моладзі, напрыклад, гэта можна зрабіць, калі дадаць запісы на сцяну на беларускай мове ў сацыяльных сецівах. Кожнаму трэба прыкласці намаганні, каб зберагчы багатую мову.
Георгий Невдах:
– Моё отношение к белорусскому языку положительное. Как-никак это «родная мова». А вот про День родного языка я не знал –  буду знать. Мне бы хотелось больше изучать язык в школе, а то у нас на иностранный язык отведено 3 часа в неделю, а на белорусский – только 2. А вот по поводу судьбы нашего языка затрудняюсь ответить.
Кристина Вербило:
– К языку отношусь также, как и большая часть молодежи. Белорусский язык сейчас совсем не востребован, да и пользоваться популярностью он вряд ли когда-нибудь будет. Если учесть то, как им пользуются в нашей стране – очевидно, что скоро он будет совсем не нужен, но, как говорится, поживем – увидим.
Екатерина Шиманович:
– Отношусь прекрасно. Между прочим, чувства и эмоции на нем выразить проще и легче. В стране хоть и 2 государственных языка, но в обиходе используется только один, не родной. Язык наш почти утерян, хорошо, что еще встречаются люди, которые пытаются возродить язык, уберечь его для следующего поколения.
Як бачыце, адносіны да беларускай мовы розныя. Але калі ўспомніць, што краіна наша называецца Беларуссю, а мы лічымся беларусамі, вельмі дрэнна, калі чалавек пачынае забывацца на сваю мову, не шануе яе. Дзень роднай мовы – яшчэ адна нагода задумацца аб лёсе роднай мовы беларусам. Няхай сёння яна абаронена заканадаўствам, але няма гарантыі, што ўжо заўтра яна не трапіць у спіс тых трох тысяч, гатовых знікнуць.
Родная мова шмат не патрабуе. Калі ты чуеш яе – ці то сучасную літаратурную, ці змешаную «трасянку», або мясцовую дыялектную – ведай, што гэта ўсё яна – наша беларуская мова. Не адварочвайся, а прымі яе, бо яе месца ў тваёй краіне. Нашы бацькі, дзяды і прадзеды нямала зрабілі, каб беларуская мова была прызнаная як роўная сярод іншых моў свету. Дык не дай  загінуць ёй, жывой і непаўторнай, “з легендаў і казак” сатканай, “вобразнай, вольнай, пявучай”,  цудоўнай роднай мове.
Аліна Гусачэнка, Людміла Ярац.

Если вы нашли опечатку, пожалуйста, сообщите нам. Выделите текст с ошибкой и нажмите Ctrl + Enter.

Родная мова — Уладзiмiр Караткевiч

Дзве старонкі, дваццаць ці дзвесце… А можа, тысячы тысяч? Усё адно, нават іх будзе мала, каб годна ўславіць цябе, родная беларуская мова. Таму што мільёны тваіх людзей самім існаваннем сваім з самага пачатку дзён кожным трапным словам, кожнай любоўнай ці гнеўнай думкай, кожным знішчальным, здзеклівым, іранічным або, наадварот, добрым, лірычным сказам славяць цябе. І славіць будуць, пакуль не скончыцца жыццё людское і думка людская на Зямлі.

Мова Скарыны і Буднага, мова Багдановіча і Купалы, Багушэвіча і Коласа, мова соцень геніяў, што яшчэ прыйдуць. Мова інтэлігентаў беларускіх, імя якім — легіён. Мова настаўнікаў і паэтаў, вучоных і кампазітараў, але перш за ўсё мова дзесяці мільёнаў людзей па ўсім свеце — ад Уругвая да Далёкага Усходу і, галоўнае, на нашай беларускай зямлі.

Мова першай матчынай калыханкі і апошняга «бывай», мова старадаўніх архіваў і новых школ на Палессі, мова пажаўцелых статутаў і мова кахання. Мова плытагонаў, сялян, акадэмікаў і шахцёраў на саляных капальнях. Мова, якая можа ўсё; можа сказаць словы невыказанай пяшчоты і можа ўдарыць так, што не ўстанеш. Гнуткі, спявучы, адвечна новы інструмант, без якога нельга ўявіць сабе сваё жыццё, без якога радасць не ў радасць, каханне не ў каханне, бяседа не ў бяседу, сяброўства не ў сяброўства і нянавісць не ў нянавісць.

Няма цябе — і вось няма суцяшэння ў горы. Няма цябе — і вось нямы язык, і нельга сказаць словаў радасці. А калі ўбіць сабе у галаву цалкам дурную думку, што ў нейкім далёкім будучым цябе не будзе, то… нашто нам тады такая будучыня?

Таму што ўсе мы — ад настаўніка да паэта — любім цябе, таму што ты — самы важлівы наш здабытак, і мы ў меру сіл нашых не дазваляем і не будзем дазваляць, каб нехта выказваў да цябе пагарду.

Тым больш дзіка, што яшчэ нядаўна зламысныя ёлупы прарочылі табе знікненне. Мала таго, самі дбалі аб ім са стараннем, вартым лепшага ўжывання. Што ж, Іваны Бязродныя вартыя толькі пагарды, як усе тыя, якія, адвярнуўшыся, праходзяць ля матчынай хаты.

Яны проста не ведаюць, які ўдзел рыхтуе лёс таму чалавеку, які пазбавіўся мовы. А каб ведалі, то жахнуліся б. Толькі ж нават гэтага не дадзена іхнім бедным мазгам.

…Старая хроніка данесла да нас жудасную і горкую гісторыю. Тэўтоны захапілі землі прусаў, і старая пруская мова паступова знікла, і вось на турнір мейстэрзінгераў прыйшоў апошні прускі спявак і паэт — вайдэлот. Ён спяваў дзівосныя песні пра подзвігі продкаў, пра каханне і смеласць, пра вернасць і дружбу. Ён апяваў прыгажосць сваёй зямлі, але ніхто яго не разумеў. Яму не далі скончыць, бо рыцары рагаталі, як ашалелыя. І паднеслі старому вайдэлоту прыз… сто гарэхаў свістуноў.

Глыбокі сэнс гэтай гісторыі ясны, як божы дзень: нямы той чалавек, які забыў мову продкаў, і не можа ён спаўна выліць сваю душу, выявіць сябе. Па пальцах можна пералічыць выпадкі, калі, напрыклад, пісьменнік стварае на чужой мове нешта нават не геніяльнае, а проста вартае друкавання, а не сметніка (скажам, паляк Кажанеўскі стаў англійскім пісьменнікам Джозефам Конрадам). Але нават геніяльны Пушкін, дасканала ведаючы французскую, пісаў на ёй дужа пасрэдныя вершы. Тое самае можна сказаць пра польскія вершы Лучыны і рускія — Багдановіча. А яны ж таксама большую частку жыцця чулі рускую і польскую.

Нібы нейкі лёс неўблажымы кіруе рукою таго, хто піша. Нібы цень маці, прамаці ўсіх продкаў, што прайшлі па зямлі з дня з’яўлення на ёй людзей і народаў. І калі пачынаеш пісаць не так, як думалі і гаварылі яны, — немінуча пачынаеш фальшывіць.

У старадаўнія часы, калі яшчэ не склаліся нацыі, мова магла зрабіцца мёртвай мовай, як латынь. Але і тады мовы былі практычна неўміручыя. Тая ж самая латынь не толькі нарадзіла ўсю сям’ю раманаўскіх моў — ад Аргенціны да Румыніі, — не толькі, будучы ўжо мёртвай, цэлымі стагоддзямі была мовай паэзіі і навукі, але і зараз уплывае на нас творамі Катула і Вергілія, Гарацыя і Авідзія, прымушаючы нас смяяцца і плакаць. Што ўжо хадзіць далёка за прыкладам: новая беларуская літаратура пачыналася з пераробкі Вергіліевай «Энеіды», і той жа самы Вергілій вадзіў па пекле заснавальніка новай італьянскай паэзіі, першага паэта новага часу Дантэ.

У новы час скон немагчымы для кожнай больш-менш развітай мовы. Нават неразвітая ўладна ўплывае на сваіх сыноў. Ян Баршчэўскі ў мінулым стагоддзі напісаў па-польску «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях», але і зараз мала хто з такой выразнасцю паказаў быт беларуса, псіхічны склад ягонай душы, яго нацыянальны характар і самую Беларусь. Міцкевіч піша па-польску, але рэаліі яго твораў цалкам беларускія, але і старэйшыя і навейшыя яго даследчыкі лічаць, што сам склад яго мыслення быў беларускі, але творы ягоныя страката перасыпаны вялікім мноствам беларускіх слоў і тых беларуска-польскіх барбарызмаў, што былі ўласцівы шляхце беларускага паходжання. Нездарма ж у паэта Канстанты Галчыньскага ёсць верш, герой якога, чытаючы Міцкевіча, нападае на слова «свежоп», перагортвае ўсе, якія ёсць, слоўнікі польскай мовы, не знаходзіць такога і, не смеючы не верыць Міцкевічу, з’язджае з розуму.

Ужо шэпчуць вакол:
Што гэта зрабілася
з хлопца!
Дзякую, пане Адам!!!
Я ахвяра свежопа.
(Пераклад. — У.К.)

А на самай справе Міцкевіч проста «палянізаваў» звычайную беларускую «свірэпку» або «свірэп».

Не толькі беларусізмы былі ў яго творчасці. Чытаючы ў Парыжы лекцыі аб славянах, ён сказаў пра беларускую мову, што гэта найбагацейшая і найчысцейшая з усходнеславяскіх моў, адзначаная ўзнёслай прастатой.

Мова неўміручая. Воляю абставін ірландцы, напрыклад, амаль страцілі яе. Свіф, і Уайльд, і Шоў, і дзесяткі іншых людзей, што з’яўляюцца гонарам англійскай літаратуры, былі ірландцы, любілі свой народ, але пісалі воляю няшчасных абставін па-англійску. І вось цяпер ірландская, як і валлійская, баскская, іўрыт, як мовы народаў Афрыкі, якія сотні год ляжалі ў заняпадзе, усталі. Бо мова — душа народа, і толькі на ёй можа народ найбольш поўна выказаць сябе.

Наш лёс таксама быў такі. З часоў росквіту старажытнай беларускай мовы прайшлі стагоддзі вынарадавання, забыцця, свядомага забойства. Акрамя гушчы народнай толькі ў нешматлікіх прыватных школах з закуранымі бэлькамі, у школах, дзе настаўнічалі адстаўныя салдаты ці старыя дзячкі і дзе вучылі акрамя псалціры хіба начаткам пісьма і лічэння, гучала яшчэ беларуская мова. Але было гэта ад беднасці, а не ад багацця.

Кніганошы насілі кнігі з-за мяжы. І за гэтыя беларускія кнігі ім часта плацілі кулямі салдаты з кардонаў. Але ніхто ўсё адно не мог адштурхнуць народ ад сваёй кнігі.

Кнігі палілі, супраць іх выдавалі ўказы, забаранялі самыя словы «беларуская мова». Але ўсё гэта, як і насмяханне над «паўночна-заходнім нарэччам» — нічога не дало і не магло даць, пакуль беларуская баба стаяла з рагачом ля печкі, пакуль гэтая баба спявала калыханку над ліповай калыскай.

Мала таго, усе разумелі ўсё з большай яснасцю, што без яе, без гэтай мовы, немагчыма. Яна ўладна грукала ў светавыя дзверы.

Нават панам і гандлярам яна неабходная.

«Моцныя свету гэтага, — без яе вы падсячэце ногі эканоміцы і разваліце гаспадарку, бо не на французскай жа вам размаўляць з тымі, хто працуе, і без каго вы здохлі б з голаду!»

Але, не кажучы ўжо аб гэтай публіцы, яна неабходная і сапраўдным.

«Фалькларысты — вы збядніце чалавецтва на адзін з самых багатых фальклораў на зямлі». І вось забароненая мова, амаль разбураная ў сваёй літаратурнай, друкаванай галіне, рассыпаецца самацветамі ў запісах Шэйна, Раманава, Федароўскага і многіх дзесяткаў іншых.

Лінгвісты таксама пачынаюць разумець, што беларуская мова гэта скарб таго, што вымерла ў другіх мовах, што, акрамя самастойнай вялікай каштоўнасці, яна — запаведнік, у якім «сохранилось очень много древнего и важного для истории» (И.И.Срезневский), і без ведання якога немагчыма славянскае мовазнаўства наогул, немагчыма вывучэнне і зразуменне іншых славянскіх моў і іхняй гісторыі.

Рэлікт? Так, калі хочаце, рэлікт, які перажыў стагоддзі. Але рэлікт, што расце, развіваецца, дыхае, ідзе наперад волатавымі крокамі, які жыве і будзе жыць вечна.

Усе пачынаюць больш і больш разумець гэта. Сама гісторыя ўладна і неабходна штурхае на прызнанне, на павагу, на захапленне багаццем і прыгажосцю беларускай мовы. І нават тыя, што адышлі ад яе — я разумею найлепшых з іх ,— рана ці позна вяртаюцца да звонкага дзе і густога чаго. Бо толькі так ім можна сказаць усё.

Чачот запісвае народныя песні і сам складае вершы па ўзору гэтых песень. Марцінкевіч ад польскага верша прыходзіць спачатку да беларускіх, не вельмі яшчэ спрытных вершаў, а пасля стварае шэдэўр менавіта беларускай па мове і антуражу драматургіі — «Пінскую шляхту».

Усё, здавалася б, занядбана, але невядомы піша «Тараса на Парнасе» і яго ведае на памяць бадай што кожны беларус. І вось Багушэвіч, якому й бог загадаў, здавалася б, па выхаванні і становішчу, забыць усё — выбухае палымянымі радкамі ў абарону ўсяго гэтага, забытага, стаптанага царамі і саноўнай сволаччу. І грыміць супраць ворагаў мовы і народа голас Каліноўскага. І ўжо ў слоўнік Насовіча ўваходзіць больш за трыццаць тысяч адметных, паўнакроўных, жывых, іскрамётных слоў. І ўжо геній Купалы і Багдановіча ўстае над зямлёй і займаецца над ёю далёкі яшчэ пакуль водсвет заранкі.

Першыя настаўнікі выходзяць на новую ніву. І гэта іхняй неўміручай працы, іхняму дбанню, іхнім бяссонным начам у многім і многім павінны мы быць удзячнымі за тое, што мова наша стала яваю для мільёнаў, што яна мае права патрабаваць такой жа самай павагі, як і ўсе мовы зямлі.

Мы (я кажу «мы», бо я таксама былы настаўнік) ніколі не павінны забываць, наколькі годная наша праца і хто стаяў ля яе вытокаў. А стаялі ля гэтых вытокаў, самі настаўнічалі, самі складалі першыя буквары і чытанкі Цётка, Купала і Колас. І, мяркуючы па ўсім, някепска ведалі сваю справу і зусім нядрэнна правялі яе ў жыццё. Яшчэ на зары нашага стагоддзя.

Дбаннем іх і соцень іншых мова набірае сілу, цвёрдая, як сталь, грубая, як сялянскія далоні, і пяшчотная, як спеў беларускага гівала. Яшчэ часам запінаючыся на абстрактных тэрмінах, яшчэ нясмела вымаўляючы навуковыя і філасофскія тэрміны — яна ўладна бярэ разбег. Яе ўжо не стрымаць. Першая сучасная трагедыя (я не маю на ўвазе сярэдневяковых містэрый і аповесцяў), першы раман, першая паэма — і паўсюль глыбокая зямляная праўда і дыяменты дажджу на пахучых майскіх галінах, і што ні слова, то жэмчуг падае на срэбны шчыт. І як бы часам ні было цяжка — з ёй ужо нічога не могуць зрабіць, як бы ні душылі — яна ўстае. І з атмасферы семінарыі, з яе мёртвай царкоўнаславяншчынай выходзіць Якуб Колас, а са сцен школы, дзе вучаць «хто ты естэсь?» — адзін з найлепшых сучасных празаікаў Янка Брыль. Беззямельныя перасяленцы цягнуцца на Далёкі Усход — і праз семдзесят год я чую ў беларускіх вёсках на Усуры і Суйфуне яе, маю мову, нечапаную, родную, адвечна сваю. Прыходзяць і адыходзяць акупанты, усе гэтыя пілсудчыкі і эсэсманы, і след іхні знікае на твары зямным — а яна стаіць, бо карані яе ў глыбінях, дзе спяць тыя, хто стагоддзямі песціў, шліфаваў, бярог яе, лаканічную, гнуткую і цвёрдую адначасова, спявучую, тую, што з найлепшай яснасцю і дакладнасцю перадае думку чалавека, які жыве між Гродняй і Оршай, між Асвеяй і Лельчыцамі. Думку тых, якія казалі: «Хай не будзе ў таго святла, хто на досвітку табе здрадзе.»

Яна вечная, бо ўся яна як наш характар. Здаецца, кволая ад пяшчотнай мяккасці, яна раптам кідае наверх схаваную ад усіх жалезную мужнасць і сілу. І, як быццам дамогшыся свайго, б’е, як перапёлка ў жытах — мякка, а за тры вярсты чуваць. «Эль» — як салодкае віно, «дзе» — як шкляной палачкай па крышталю, мяккае «с», як соннае ціўканне сінічкі ў гнязде. І побач «р», як гарошына ў свістку, і доўга, спявуча, адкрыта гучаць галосныя. А «г» прыдыхае так ласкава, як маці на лобік дзецку, каб перастаў сніць дрэнны сон.

Дык што ж лепей за цябе, мова мая, мова наша?! За цябе, даўняя, за цябе, вечна жывая, за цябе, неўміручая?!

І ў тым, што жывая ты, што неўміручая ты, павінны ўсе мы. Сялянка, што спявае, варушачы сена, — і чалавек, які складае слоўнік, дзеці, што гуляюць у «піва», — і дзяды, што баюць аб даўнім, паэты і вучоныя. Але яшчэ — і гэта ледзь не самае важнае — у тым, што ты неўміручая — шмат заслугі першай настаўніцы школьнай і выкладача літаратуры ў выпускным класе.

Iхняму таленту, няўрымслiвасцi, працавiтасцi i любовi мы павiнны дзякаваць за тое, што ты моцна, уладна i назаўсёды пасяляешся ў душах дзяцей, якiя потым стануць дарослымi i самi будуць мець дзяцей i ўнукаў. А ў гэтых дзяцей i ўнукаў таксама будуць настаўнiкi — праваднiкi вялiкiх iдэй чалавецтва ў дзiцячыя душы.

Праваднікі вялікіх ідэй на вялікай роднай мове і таму самі вялікія людзі.

1. Рукапіс збярогся ў супрацоўніка рэдакцыі «Настаўніцкай газеты» В. Дамарацкага. Напісаны па заказе рэдакцыі ў 1969 г.
2. Пры жыцці аўтара не друкаваўся.
3. Упершыню — «Настаўніцкая газета», 1989, 28 чэрв.
4. Набор зроблены па выданні: Караткевіч У. Збор твораў: У 8 т. Т. 8. Кн. 2. З жыццяпісу, нарысы, эсэ, публіцыстыка, постаці, крытычныя творы, інтэрв’ю, летапіс жыцця і творчасці. — Мн.: Маст. літ., 1991. — С. 284 — 290.

Коэн, Леонард — Дорогая Хизер (версия Mov)

«Дорогая Хизер» — прекрасное усилие, которое занимает лишь часть вечера, чтобы обрести комфортную фамилию старого фаворита. Это логическое продолжение «Десяти новых песен» и «Будущее», но гораздо менее последовательное по качеству. Когда Коэн выпустил «Десять новых песен» в 2001 году, он сказал критикам, что на создание одного трека у него ушло тринадцать лет. Лишь несколько песен на Dear Heather свидетельствуют о таком пристальном внимании, хотя фанаты, критиковавшие музыкальный ансамбль на последней пластинке за то, что он звучал как мягкий джаз или музак, на самом деле могли бы предпочесть здесь грубые грани.Инструментальный фон все еще насыщает атмосферу в некоторых песнях, но группа менее однородна по стилю и тону.

Делая каждый из представленных здесь жанров своим, Коэн оставляет свой след голосом, который стал еще более выветренным, чем казалось всего три года назад. В некоторых песнях это качество используется с максимальной эффективностью, в то время как в других его грубость и хриплый бас не сочетаются со звуком. Самые низкие тембры голоса Коэна на самом деле неестественно доминируют на этой записи, что предполагает отсутствие сдержанности со стороны звукорежиссера; временами это звучит почти так, как будто настоящий Леонард Коэн вставил вокодер Дарта Вейдера.Это несовершенство действительно добавляет характера, но альбом уже показывает многое.

Мне больше всего запомнились следующие песни:

«Go No More A-Roving» — это будет так же хорошо сочетаться с «Десятью новыми песнями», как и любой другой трек на этом альбоме. Неудивительно, что здесь выступление и аранжировка приписывают соавторке Коэна «Десять новых песен» Шэрон Робинсон. После джазового старта в нем появляется бодрящий триумфальный вой на луну с вершин холмов. Кажется, это самая законченная и безупречная песня на альбоме, из которой было бы самое захватывающее живое выступление.

«В тот день» — Срок давности для элегий, вдохновленных 11 сентября, несомненно, сказался, но это усилие достаточно узкое в своем смысле, чтобы оправдать его позднее вступление. Фортепианная аранжировка и тексты просты и скудны. Затем со смирением и бравадой Коэн задает вопрос часа: «Я бы не знал / я просто держу форт / Но ответь мне на это … / Ты сошел с ума / Или ты сообщил / О в тот день … / Они ранили Нью-Йорк? »

«Вилланелла для нашего времени» — Звуковой ландшафт здесь еще более бесплоден.По сути, это устная поэзия (хотя стихотворение не принадлежит Коэну) с минималистским инструментальным фоном. Villanelle — это сложная французская поэтическая форма, которая полагается на повторение всей строки, а также на рифму для своего ритма; «Пробуждение» Теодора Рётке («Я просыпаюсь и просыпаюсь медленно …»), вероятно, является самым известным примером. «Вилланеллы» звучат причудливо и мелодично, поэтому странно, что Коэн представляет это в невозмутимом, едва музыкальном мычке. То, что стихотворение произносится, не означает, что стихотворение положено на музыку.Не уверен, что песня подходит по форме, но это интересный эксперимент.

«Соловей» — Первые два стиха представляют собой пропитанную Евангелием гармонию а капелла. Затем включается оркестр мятлика, и песня приобретает все изобилие «When the Saints Go Marching In».

«Tennessee Waltz» — группа Коэна развлекается на этом живом бонус-треке с концерта 1985 года. Первые два стиха являются стандартом страны; последний принадлежит Коэну. Он исполнен как старинная деревенская горечь в духе «I’m So Lonesome I Could Cry» Хэнка Уильямса.«Песчаные гитары и отчаянная алкогольная дымка последнего куплета также напоминают мне« This Time Darlin ‘»из Social Distortion. Несмотря на аплодисменты и более юный певческий голос Коэна, он является прекрасной кодой для альбома.

Проект документации Linux

Венецианский купец Оригинальный текст: Акт 1, Сцена 1

Эта страница содержит оригинальный текст Акта 1, Сцена 1 из Венецианского купца . Оригинальный текст Шекспира «Венецианский купец» очень длинный, поэтому мы разделили текст на одну сцену на странице. Все действия и сцены перечислены на текстовой странице Венецианского купца или связаны с ней внизу страницы.

АКТ 1. СЦЕНА 1. Венеция. Улица.

Входят Антонио, Саларино и Саланио.

.

АНТОНИО

По правде говоря, я не знаю, почему мне так грустно:
Это меня утомляет; вы говорите, что это вас утомляет;
Но как я это поймал, нашел или пришел с помощью этого,
Из чего это сделано, из чего оно рождено,
Я должен научиться;
И такая грусть бессмысленного свидетеля делает из меня,
Что я должен много шума, чтобы узнать себя.

САЛАРИНО

Ваш разум мечется в океане;
Там, где ваши argosies с большими парусами,
Как синьоры и богатые бюргеры во время наводнения,
Или, так сказать, морские представления,
Превосходят мелких торговцев,
Тот реверанс им, сделайте им почтение,
Когда они летят мимо них на своих плетеных крыльях.

SALANIO

Поверьте мне, сэр, если бы я так рискнул,
Лучшая часть моих привязанностей была бы
С моими надеждами за границей. Я все еще должен быть
Щипать траву, чтобы знать, где дует ветер,
Вглядываться в карты портов, причалов и дорог;
И каждый предмет, который мог бы заставить меня бояться
Несомненно, несчастье для моих предприятий
Меня огорчило бы.

САЛАРИНО

Мой ветер охлаждает мой бульон.
Я бы сильно разозлился, если бы подумал.
Какой вред может причинить слишком сильный ветер в море.
Я не должен видеть песчаные песочные часы,
Но я должен думать о мелководье и равнинах,
И увидеть моего богатого Эндрю в песках . Должен ли я пойти в церковь
И увидеть святое каменное здание,
И не думать обо мне прямо об опасных скалах,
Который касается только бока моего нежного сосуда,
Разбросит все ее благовония в ручье,
Окутает ревущие воды моими шелк,
А, одним словом, да и сейчас стоит такая,
А теперь ничего не стоит? Должен ли я подумать об этом
, и не хватить ли мне мысли
Что такое случилось бы, и мне стало бы грустно?
Но не говори мне; Я знаю, Антонио
: Мне грустно думать о его товарах.

АНТОНИО

Поверьте, нет: я благодарю за это свое состояние,
Мои предприятия не находятся в одном нижнем доверии,
Ни в одном месте; и не все мое имение
При удаче в этом году:
Поэтому мои товары не огорчают меня.

САЛАРИНО

Почему, тогда вы влюблены.

АНТОНИО

Фи, тьфу!

САЛАРИНО

Тоже не влюблен? Тогда позвольте нам сказать, что вам грустно,
Потому что вы не веселы: и было так просто
Чтобы вы смеялись, прыгали и говорили, что вы веселы,
Потому что вам не грустно.Итак, двуглавый Янус,
Природа в свое время подставила странных людей:
Некоторых, которые всегда будут смотреть их глазами
И будут смеяться, как попугаи, над волынщиком,
И другие, имеющие такой вид уксуса
Что они будут не показывать зубы в образе улыбки,
Хотя Нестор клянется, что шутка будет смехотворной.

Входят Бассанио, Лоренцо и Грациано.

.

SALANIO

А вот и Бассанио, ваш благороднейший родственник,
Грациано и Лоренцо.Прощай, хорошо:
Мы оставляем вас с лучшей компанией.

САЛАРИНО

Я бы остался, пока не развеселил тебя,
Если бы мне не помешали более достойные друзья.

АНТОНИО

Ты мне дорого стоишь.
Я так понимаю, ваше собственное дело требует от вас
И вы пользуетесь случаем уйти.

САЛАРИНО

Доброе утро, милорды.

БАССАНИО

Оба добрые сеньоры, когда мы будем смеяться? скажи когда?
Ты становишься необычайно странным: неужели так?

САЛАРИНО

Мы позаботимся о том, чтобы позаботиться о вашем отдыхе.

Уходят Саларино и Саланио

ЛОРЕНЦО

Милорд Бассанио, раз уж вы нашли Антонио,
Мы двое оставим вас: но во время обеда,
, прошу вас, подумайте, где мы должны встретиться.

БАССАНИО

Я тебя не подведу.

ГРАТИАНО

Вы плохо выглядите, синьор Антонио;
Вы слишком уважаете мир:
Его теряют, покупая с большой осторожностью:
Поверьте, вы чудесным образом изменились.

АНТОНИО

Я держу мир, но как мир, Грациано;
Сцена, где каждый мужчина должен сыграть свою роль,
И моя печальная.

ГРАТИАНО

Дай мне дурачиться:
С весельем и смехом пусть старым морщинкам появятся,
И пусть печень моя от вина нагреется,
Чем охладится сердце мое унизительными стонами.
Почему человек, у которого внутри теплая кровь,
Сидеть, как его дед, вырезанный из алебастра?
Сон, когда он просыпается и вползает в желтуху
Из-за того, что он раздражителен? Я говорю тебе, что, Антонио —
Я люблю тебя, и моя любовь говорит —
Есть люди, чьи лица
Делают крем и мантию, как стоячий пруд,
И умышленно развлекают неподвижностью,
С целью быть одетым в мнение. эти
Только поэтому считаются мудрыми
За то, что ничего не говорят; когда, я очень уверен,
Если бы они заговорили, чуть не прокляли бы эти уши,
Которые, услышав их, назвали бы своих братьев дураками.
Я расскажу тебе об этом в другой раз:
Но не лови рыбу на эту меланхоличную приманку,
Для этого глупого пескаря такое мнение.
Давай, добрый Лоренцо. Прощай, пока:
Я закончу свое увещевание после обеда.

ЛОРЕНЦО

Что ж, тогда мы оставим вас до обеда:
Я, должно быть, один из тех же глупых мудрецов,
Ибо Грациано никогда не позволяет мне говорить.

ГРАТИАНО

Ну, составь мне компанию, но два года назад,
Ты не должен знать звука своего собственного языка.

АНТОНИО

Прощай: я вырасту говорящего для этого снаряжения.

ГРАТИАНО

Спасибо, я верю, за молчание только похвально.
На аккуратном высохшем языке, а горничная не продается.

Уходят Грациано и Лоренцо

.

АНТОНИО

Это что-нибудь сейчас?

БАССАНИО

Грациано говорит о бесконечной пустоте, более
, чем любой человек во всей Венеции.Его доводы — это как два
зерен пшеницы, спрятанные в двух бушелях соломы:
вы будете искать весь день, прежде чем найдете их, а когда вы их
получите, они не стоят поисков.

АНТОНИО

Ну, а теперь скажи мне, что это за дама.
Кому ты поклялся в тайном паломничестве,
О котором ты обещал мне сегодня рассказать?

БАССАНИО

‘Тебе не известно, Антонио,
Насколько я вывел из строя свое поместье,
Чем-то показывающим более увеличивающийся порт
Чем мои слабые средства могли бы обеспечить продолжение:
И теперь я не издаю стон, чтобы быть сокращенным
От такого благородная ставка; но моя главная забота
состоит в том, чтобы оторваться от больших долгов
В то время как в мое время что-то слишком расточительное
Оставило меня без внимания.Тебе, Антонио,
Я должен больше всего, деньгами и любовью,
И от твоей любви у меня есть гарантия
Разгрузить все мои заговоры и цели
Как избавиться от всех долгов, которые я должен.

АНТОНИО

Прошу тебя, добрый Бассанио, дай мне знать;
И если он будет стоять, как вы сами,
В пределах чести, будьте уверены,
Моя сумочка, моя личность, мои самые крайние средства,
Ложь все разблокировано для ваших случаев.

БАССАНИО

В школьные годы, когда я потерял одну штангу,
, я застрелил его собрата из той же стаи
Точно так же с более продвинутыми часами,
Чтобы найти другую четвертую, и, исследуя обе
, я часто нашел и то, и другое: я настаиваю на этом детском доказательстве,
, потому что то, что следует ниже, является чистой невиновностью.
Я многим должен тебе, и, как упрямый юноша,
То, что я должен, потеряно; но будьте любезны
Чтобы выстрелить другой стрелой таким же образом
Который вы стреляли первым, я не сомневаюсь,
Как я буду следить за прицелом, или найти оба
Или вернуть вашу последнюю опасность снова
И, слава Богу, остаюсь должником во-первых.

АНТОНИО

Ты хорошо меня знаешь, и здесь тратишь только время.
Обдумывать мою любовь к обстоятельствам;
И, вне всякого сомнения, теперь ты делаешь мне больше плохого
Ставя под сомнение мои крайние
Чем если бы ты растратил все, что у меня есть:
Тогда просто скажи мне, что я должен сделать
Что, насколько тебе известно, я могу done,
И я твердо к этому: итак говори.

БАССАНИО

В Бельмонте живет дама с богатым наследием;
И она прекрасна, и прекраснее этого слова
Из чудесных добродетелей: иногда от ее глаз
Я действительно получал прекрасные безмолвные сообщения:
Ее зовут Порция, ничего недооцененного
Дочери Катона, Порция Брута:
И тоже широкий мир, не знающий ее достоинства,
Ибо четыре ветра дуют со всех берегов
Знаменитые женихи и ее солнечные локоны
Висят на ее висках, как золотое руно;
Что делает ее местом на берегу Бельмонта Колхоса,
И многие Ясоны приходят к ней на поиски.
О мой Антонио, если бы у меня были средства
Чтобы удержать место соперника с одним из них,
У меня есть разум предвещает мне такую ​​бережливость,
Что мне, несомненно, повезет!

АНТОНИО

Ты знаешь, что все мои состояния в море;
У меня нет ни денег, ни товара
Чтобы собрать настоящую сумму: итак иди вперед;
Попробуй, на что способен мой заслуга в Венеции:
Это будет разорвано до крайности,
Чтобы доставить тебя Бельмонту, прекрасной Порции.
Пойди, сейчас узнай, и я тоже.
Где деньги, и я, без сомнения, заработаю
Чтобы получить их на свое доверие или ради меня.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ~~~~~~

Подробнее сцены из Венецианского купца:

Путеводитель по постановкам Шекспира
Прочтите все пьесы Шекспира, переведенные на современный английский язык >>

Tones And I — Dance Monkey текст и перевод песни

Говорят, боже мой, я вижу, как ты сияешь
Возьми руки, моя дорогая, и вложи их обе в мои
Вы знаете, что остановили меня, пока я проезжал мимо
А теперь я прошу увидеть, как ты танцуешь еще раз
Ох, я вижу тебя, до встречи, до встречи каждый раз
И, боже мой, мне, мне, мне нравится твой стиль
Ты заставляешь меня, заставляешь меня плакать
А теперь я умоляю увидеть, как вы танцуете еще раз.

Итак, они говорят
Танцуй для меня
Танцуй для меня
Танцуй для меня о, о, о
Я никогда не видел, чтобы кто-то делал то, что ты делаешь до
Говорят,
Двигайся для мне
Двигайся для меня
Двигайся для меня ай ай ай
И когда ты закончишь, я заставлю тебя сделать все это снова

Я сказал, о боже, я вижу, как ты проходишь мимо
Возьми меня за руки, моя дорогая , и посмотри мне в глаза
Как обезьяна, я танцевал всю свою жизнь
Но ты просто умоляешь увидеть, как я танцую еще раз
Ох, я вижу тебя, увидимся, увидимся каждый раз
И, ох мой, я, я, я,
Мне нравится твой стиль
Ты, ты заставляешь меня, заставляешь меня плакать
А теперь я прошу тебя увидеть еще разок

Так говорят
Танцуй для меня
Танцуй для меня
Танцуй для меня о-о-о
Я никогда не видел, чтобы кто-нибудь делал то, что ты делаешь до
Говорят,
Двигайся для меня
Двигайся для меня
Двигайся для меня ай ай ай
И когда ты ты готов, я заставлю тебя сделать все это снова

Говорят
Танцуй для меня
Танцуй для меня
Танцуй для меня о, о, о
Я никогда не видел, чтобы кто-то делал то, что ты делаешь до
Говорят
Двигайся для меня
Двигайся для меня
Двигайся для меня ай ай ай
И когда ты закончишь, я заставлю тебя делать все это снова

Говорят
Танцуй для меня
Танцуй для меня
Танцуй для меня о, о, о
Я Я никогда не видел, чтобы кто-то делал то, что вы делаете до
Говорят
Двигайся для меня
Двигайся для меня
Двигайся для меня ай ай ай
И когда ты закончишь, я заставлю тебя делать все это снова
Говорят
Танцуй для меня
Танцуй для меня
Танцуй для меня о, о, о
Я никогда не видел, чтобы кто-то делал то, что ты делаешь до
Говорят,
Двигайся для меня
Двигайся для меня
Двигайся для меня ай ай ай
И когда ты Готово, я заставлю вас сделать это снова
Все снова

Министерство внутренних дел Чехии

ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ: в связи с поправкой к Закону о пребывании иностранцев, вступившей в силу 2 августа 2021 года, веб-сайт в настоящее время находится в стадии разработки и постоянно обновляется.Спасибо за Ваше понимание.

Чески

!!! ВАЖНЫЙ !!!
РЕШЕНИЕ ВОПРОСА ПРОЖИВАНИЯ ИНОСТРАННЫХ ГРАЖДАНИН НА ТЕРРИТОРИИ ЧЕХИИ В СВЯЗИ С КОРОНАВИРУСОМ (COVID-19)
!!! ВАЖНЫЙ !!!

ВАЖНЫЕ УВЕДОМЛЕНИЯ:

• Уважаемые клиенты,
  Обзор изменений в Законе о проживании иностранцев, вступивших в силу с 2 августа ^и 2021 года, можно найти ЗДЕСЬ (pdf, 390 kB).

• Уважаемые клиенты,
  Уже объявлены курсы адаптации и интеграции в связи с улучшением эпидемиологической ситуации. Предложение курса появится после регистрации и оплаты здесь: https://frs.gov.cz/en.

• Уважаемые клиенты,
  с 1 сентября ^st , 2021 уровень экзамена по чешскому языку с целью получения ПМЖ повышен до уровня А2.Этот экзамен более высокого уровня будут сдавать граждане третьих стран, которые подают заявление на постоянное проживание 1 сентября ^st , 2021 или позже. Более подробную информацию вы можете найти здесь.
  Подробную информацию об экзамене по чешскому языку можно найти здесь.

• Сообщаем Вам, что с 1 января практика копирования представленных документов изменилась.

• Уважаемые клиенты,
  сообщаем вам, что вы можете проверить статус своей заявки по номеру квитанции (или номеру «ŽOV») здесь:
  https: // frs.gov.cz/en/ioff/application-status.
  Спасибо за Ваше понимание.

ОПЕРАЦИОННОЕ УВЕДОМЛЕНИЕ — Работа Министерства внутренних дел (Департамент убежища и миграционной политики)

________________________________________

Заявление об ограничении ответственности: Этот веб-сайт в настоящее время находится в разработке и постоянно обновляется. Информация, представленная здесь, не является исчерпывающей, и многие детали, относящиеся к конкретным обстоятельствам, могли быть опущены.Это не полное изложение Закона о пребывании иностранных граждан в Чешской Республике (pdf, 1,8 МБ) или политики. Обратите внимание, что MOI не несет ответственности за содержание и точность любых внешних веб-сайтов, на которые мы ссылаемся с этого веб-сайта.

Распечатать

Эл. почта

Твиттер

Facebook

% PDF-1.5
%
41 0 объект
>
эндобдж
38 0 объект
> поток
2012-05-24T11: 54: 08-07: 002008-11-28T18: 43: 41-03: 002012-05-24T11: 54: 08-07: 00uuid: f1daf3d1-d143-4bb1-ac64-f986b6d75d0fuuid: 0c6f26d1- dedf-ef41-8d19-1f89466f33feapplication / pdf Подключаемый модуль Adobe Acrobat 9.0 Paper Capture

конечный поток
эндобдж
37 0 объект
>
эндобдж
43 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
1 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
5 0 obj
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
9 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
13 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
17 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
21 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
25 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
29 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
33 0 объект
> / ProcSet [/ PDF / Text / ImageB] / XObject >>> / Rotate 0 / Type / Page >>
эндобдж
126 0 объект
> поток
HWn} W ~ qHO7X @ k +

Вот приложения для iPad, которые демонстрируют новую функцию перетаскивания в iOS 11

Благодаря новой функции перетаскивания в iOS 11 iPad от Apple становится более многообещающей заменой ПК.Теперь вы можете перемещать файлы, текст, фотографии и ссылки между приложениями без использования громоздких «общих листов» или буфера обмена.

Но есть одно предостережение: на данный момент уровень поддержки перетаскивания варьируется от одного приложения к другому. Вы можете, например, перетащить документ из пакета Apple iWork в электронное письмо, но в настоящее время вы не можете сделать то же самое для документов из Microsoft Word. Пока больше разработчиков приложений не обновят свои приложения и не выяснят, как лучше всего справиться с перетаскиванием, использование этой функции потребует некоторых догадок.(Единственным исключением является то, что большинство приложений должны иметь возможность получать фрагмент текста, который вы перетаскивали, даже если в них не реализована иная поддержка перетаскивания.)

А пока вот несколько приложений для iPad, которые уже разумно использовать перетаскивание в iOS 11:

Apple Apps

Apple подает пример другим разработчикам с помощью собственных приложений, которые работают с перетаскиванием именно так, как вы ожидаете. Вот некоторые из лучших способов перетаскивания в первые дни iOS 11:

Файлы : перемещайте файлы в другие приложения, такие как Почта, и из них, и перемещайте несколько файлов в папки.(Вот совет: выделив файл для перетаскивания, коснитесь других файлов свободной рукой, чтобы добавить их в стопку.)

Почта: Перетащите вложения файлов в другие приложения или прикрепите файлы к электронному письму. перетаскивая их внутрь. (Таким образом вы даже можете прикрепить несколько файлов одновременно.) Перетащите письмо целиком, чтобы импортировать его тему в другие приложения, например напоминания.

Добавление нескольких вложений в Почту.

Safari: Нажмите и удерживайте любое изображение, выделенный текст или URL-адрес для перетаскивания в другие приложения.Вы также можете перетащить URL-адреса из Safari или из других приложений в адресную строку, чтобы перейти по этой ссылке.

Пакет iWork: Перетаскивайте изображения и текст из других приложений в документ и перетаскивайте файлы документа целиком в другие приложения, например, в Mail.

Заметки : перемещение изображений и текста в текст заметки. Перетащите текст и изображения из заметки в документ iWork или электронное письмо.

Добавление изображения в Заметки.

Сообщения: Прикрепляйте файлы, текст, изображения и контактную информацию, перетаскивая их из других приложений.

Контакты : Поделитесь информацией о контакте в формате .VCF, перетащив имя человека в другие приложения. (Это прекрасно работает с iMessage.)

Снимки экрана : при создании снимка экрана — одновременным нажатием кнопок «Домой» и кнопки питания — в нижнем левом углу экрана появляется миниатюра. Затем вы можете перетащить этот эскиз в другие приложения, такие как Сообщения или Почта.

Сторонние приложения

Хотя сторонние приложения еще не поддерживают перетаскивание так же надежно, как собственные приложения Apple, некоторые уже умно используют эту новую функцию.Некоторые примеры:

PCalc : перетащите результаты любых вычислений или преобразований в другие приложения в виде обычного текста и перетащите числа для дальнейшего расчета.

Копирование расчетов из PCalc.

Spark by Readdle : прикрепляйте файлы в этом почтовом клиенте, перетаскивая их из других приложений, и перемещайте входящие вложения в другие приложения, такие как Files или iWork.

Twitter : перетаскивайте изображения и GIF-файлы в окно создания, чтобы включить их в твиты, и перетаскивайте твиты людей, отформатированные как веб-адреса, в другие приложения.

GIFWrapped: Этот каталог анимированных GIF-файлов поддерживает перетаскивание в другие приложения, которые могут обрабатывать отбрасывание изображений. Он отлично работает с iMessage и Twitter.

Добавление анимированного GIF в Twitter.

Медведь : перетащите текст, изображения или URL-адреса в это приложение для письма или выберите текст для перетаскивания в другие приложения.

Feedly : Захватывайте изображения, текст или ссылки из этого RSS-ридера и перетаскивайте их в другие приложения. Попробуйте это с помощью такого приложения, как Notes, чтобы записывать идеи при просмотре веб-страниц.

Goodnotes: Перетаскивайте рукописные заметки в другие приложения, автоматически преобразовывая их в текст в процессе. Импортируйте заметки из других приложений, таких как Файлы, перетаскивая их в Goodnotes.

Goodnotes превращает перетаскиваемый почерк в текст.

Google Chrome: Текст, изображения и ссылки можно перетаскивать в другие приложения. (Все, чего не хватает по сравнению с Safari, — это возможность перетаскивать URL-адреса в адресную строку и из нее.)

Kaleidoscope 2: Это приложение поможет вам сравнить любые два документа (включая Word, текст и Markdown), изображения, или папки рядом.Обновление для iOS 11 поддерживает перетаскивание файлов в приложение.

В архиве: Перетащите несколько файлов в приложение, чтобы создать архив .ZIP, и перетащите файлы .ZIP в приложение, чтобы извлечь их. Стоит $ 0,99, чтобы добавить то, чего не хватает приложению Apple Files.

Сжатие файлов в архиве.

Примечание: Это приложение для разметки изображений выходит далеко за рамки встроенных инструментов Apple и имеет такие функции, как вставка текста, выделение и затемнение текста. В iOS 11 он поддерживает перетаскивание изображений из других приложений и из всплывающих окон снимков экрана Apple.

Что дальше?

Хотя перетаскивание уже делает iPad более мощным, есть много возможностей для улучшения.

В краткосрочной перспективе было бы неплохо, если бы приложения, поддерживающие перетаскивание, делали это более предсказуемым образом. Например, перетаскивание изображений может дать совершенно разные результаты в зависимости от целевого приложения, при этом некоторые сохраняют изображение встроенным, некоторые сохраняют только имя изображения или URL-адрес, а другие полностью удаляют изображение. Пока вы на самом деле не завершите дроп, невозможно узнать, какой результат вы получите.Разработчики должны стремиться к большей согласованности, а Apple должна обеспечивать более подробный предварительный просмотр того, что пользователи увидят после завершения перехода.

Перетаскивание действительно ударит по своим успехам, когда станет больше инструментом автоматизации, а не просто лучшей версией копирования и вставки. Вы можете увидеть это уже в таких приложениях, как Goodnotes, которые могут автоматически преобразовывать рукописный ввод в текст по мере его перетаскивания в другие приложения. Представьте себе, если бы аналогичные возможности анализа данных были доступны в приложении со списком дел для превращения календарных встреч в сроки выполнения или в приложении веб-публикации для автоматического преобразования документов Word в HTML.Приобретение Apple Workflow в начале этого года может быть признаком того, что перетаскивание будет двигаться в этом направлении, поскольку оно позволяет устанавливать более разумные связи между приложениями.

На данный момент лучший способ воспользоваться преимуществами перетаскивания — это выяснить несколько сценариев, которые подходят к тому, как вы уже используете iPad, и зафиксировать их в памяти.