Татарский 5 класс – Рабочая программа по родному (татарскому) языку для 5 класса

Тестовые задания по татарскому языку (5 класс)

Тестлар, 5 cыйныф

I Яңа уку елы котлы булсын!

1. Хаталы сүзне табыгыз.

а)гөрләвек; ә) хәреф; б) хәзинә; в) орлык; г) йолдоз.

2. Хаталы сүзне табыгыз.

а) бәрәнге; ә) диңгез; б) шалкан; в) яңгыр; г) тәнәфес.

3. Хаталы сүзне табыгыз.

а) диңгездә; ә) кәгазҗда; б) шалканда; в) яңгырда; г) бәрәңгедә.

4. Хаталы сүзне табыгыз.

а) Казаннан; ә) урмандан; б) мәктәптән; в) өйдән; г) Себердән.

5.Артык сүзне табыгыз.

а) борын; ә) чаңгы; б) яңгыр; в) диңгез; г) зәңгәр.

а) күрше; ә) күмәч; б) күке; в) курчак; г) күркә.

II Кеше һәм сәламәтлек.

1. Артык сүзне табыгыз.

1) чәч; 2) борын; 3) каш; 4)күлмәк.

2. Хаталы сүзне табыгыз.

1) минем апам; 2) аның дәфтәрсе; 3)безнең өебез; 4)сезнең кулыгыз.

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

На левой стороне реки

1. елганың уң ягында; 2) елганың сул ягында; 3) елга буенда; 4) елга янында.

4. Хаталы сүзне табыгыз.

1) күлмәгем; 2) китапым; 3) колагым; 4)кулым

5. Дөрес сүзтезмә ясагыз.

сөлгесе

1) минем; 2) синең; 3) аның; 4)безнең.

6. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Твоя сестра

1. сеңлем; 2) сеңлесе; 3) сеңлең; 4)сеңлебез.

III Өйдә һәм кунакта

1. Артык сүзне табыгыз.

1) әни; 2) бабай; 3) әби; 4)күз.

2. Тиешле фигыльне куегыз.

Иртән вакытында

1. басарга кирәк; 2) торырга кирәк; 3) ятарга кирәк; 4)йокларга кирәк.

3. Хаталы сүзне табыгыз.

1) уйнар; 2) эшләр; 3) карар; 4)киләр; 5)күрер.

IV Туган як табигате

1. Артык сүзне табыгыз.

1)салкын; 2)коры; 3)яңгырлы;4) яшел.

2. Хаталы сүзне табыгыз.

1)салкын; 2)коры; 3)болотлы; 4)яңгырлы;

3.Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Кукушка

1)карлыгач; 2)саескан; 3)сандугач; 4)күке.

4. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Баллы гөмбә

1)волнушки; 2)маслята; 3)опята; 4)лисички;5грузди.

5. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Сиксән

1. восемнадцать; 2) восемьдесят; 3) восемьсот; 4)восемь.

6. . Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Ежедневно

1)көндез; 2)көндезге; 3)көн саен; 4)көннән-көн.

V Татарстан – минем республикам

1. Сүзнең синонимын табыгыз.

Мөстәкыйль

1)көчле; 2)бәйсез; 3)канатлы; 4)бай.

2. Артык сүзне табыгыз.

1)”Ялкын”; 2)”Ватаным Татарстан”; 3)”Сабантуй”; 4)”Көмеш кыңгырау”.

3. Артык сүзне табыгыз.

1)татар; 2)рус; 3)милләт; 4)чуваш.

VI Уйныйбыз да, биибез дә.

1. Хаталы сүзне табыгыз.

1)Казанда; 2)Әлмәттә; 3)Россияда; 4)дөньяда.

2. Нәүрәү нинди бәйрәм?

1)Уңыш бәйрәме; 2)Белем бәйрәме; 3)Яңа ел бәйрәме; 4)Кышны озату бәйрәме.

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Бегун

1)чаңгычы; 2)хоккейчы; 3)йөгерешче; 4)көрәшче.

4. Хаталы сүзне табыгыз.

1)яңгыр; 2)мең; 3)күңелле; 4)сенел.

5. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Над столом

1)өстәл астында; 2)өстәл алдында; 3)өстәл янында; 4)өстәл өстендә.

VII Һөнәрләр дөньясында

1. Хаталы сүзтезмәне табыгыз.

1)ак кәгазь; 2)зәңгәр болыт; 3)кызыл кар; 4)яшел үлән.

2. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

На столе

1)өстәл астына; 2)өстәл өстендә; 3)өстәл өстеннән; 4)өстәл янына.

3. Хаталы сүзне табыгыз.

1)китапханә; 2)китапханәнең; 3)китапханәне; 4)китапханәнән; 5)китапханәдә.

VIII Музейлар һәм театрлар.

1. Хаталы сүзне табыгыз.

1)шаянырак; 2)зәңгәррәк; 3)зуррак; 4)кызыклырак.

2. Хаталы сүзне табыгыз.

1)шәһәрнең; 2)шәһәрегә; 3)шәһәрне; 4)шәһәрдән.

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Очып чыга.

1)вылетает; 2)влетает; 3)прилетает; 4)улетает

4. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Очып йөри.

1)взлетает; 2)слетает; 3)летит; 4)улетает.

5. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Тыңларга кирәк.

1)нужно слушать; 2)нельзя слушать; 3)можно слушать; 4)невозможно слушать.

IX Сәяхәт итү

1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Через сутки

1)бер минуттан; 2)бер сәгатьтән; 3)бер тәүлектән; 4)бер айдан.

2. Хаталы сүзне табыгыз.

1)урындан; 2)урамнан; 3)урманнан; 4)киемнән.

3. Хатаны табыгыз.

1)Мин барам; 2) Син барасың; 3.Ул бара; 4) Сез барасагыз.

4. Кем ул водолаз?

1) су астында йөзүче; 2) суны тикшерүче; 3)корабльдә йөзүче; 4) су составын өйрәнүче.

X Җәй.

1. Хаталы сүзне табыгыз.

1)зәңгәрләнә; 2)карангылана; 3)кыскара; 4)яшелләнә.

2. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

С вечера

1)төннән бирле; 2)кичтән бирле; 3)кичәдән бирле; 4)иртәдән бирле.

7 сыйныф

I Белем һәм тормыш

1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

хата

1)ошибка; 2)мел; 3)дневник; 4)перемена.

2. Артык сүзне табыгыз.

1) сызык; 2) өтер; 3) нокта; 4) өстәл.

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Найти общий язык

1)тел Төмәнгә илтә; 2)уртак тел табу; 3)тел төбендә; 4)тел сөяксез.

4. Артык сүзтезмәне табыгыз.

1)баручы кеше; 2)сөйләгән сүз; 3)барасы юл; 4)кеше сөйләгән.

5. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Җәй көне мин авылда ял иттем.

1)Летом я отдыхаю в деревне; 2)Летом я был в деревне; 3)Летом я отдыхал в деревне; 4)Летом я буду отдыхать в деревне.

II Өлкәннәр һәм кечкенәләр

1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Потерять голову

1)башны югалту; 2)баш вату; 3)башка кермәү; 4)баш әйләнү.

2. Сүзнең синонимын табыгыз.

Батыр

1)куркак; 2) көчле; 3) кыю; 4) нык.

4. Артык сүзне табыгыз.

1)килен; 2)кодагый; 3)каенана; 4)эшче.

4. Артык сүзтезмәне табыгыз.

1)кара күзле; 2)киң җилкәле; 3)озын керфекле; 4)кояшлы көн.

5. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Киресенчә

1)пожалуйста; 2)наоборот; 3)возможно; 4)во-вторых.

6. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

На краю стола

1)өстәл астында; 2)өстәл янында; 3)өстәл читендә; 4)өстәл өстендә.

7. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Өлкәннәргә урын бирергә кирәк.

1)Уступайте место пожилым.; 2)Нужно уступать место пожилым; 3)Мы уступаем место пожилым; 4)Мы должны уступать место пожилым.

III Табигать һәм кеше

1. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Заповедник

1)табигать; 2)чиксез; 3)байлык; 4)тыюлык.

2. Артык сүзне табыгыз.

1 энҗе чәчәк; 2)кузгалак; 3)бака яфрагы; 4)сыерчык

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Терять из вида

1)күзгә ташлану; 2)күздән югалтмау; 3)күздән югалту.

4. Бу нинди фигыль формасы?

Табигатьне сакларга кирәк.

1)сыйфат фигыль; 2)инфинитив; 3) хәл фигыль; 4) шарт фигыль.

5. Бу нәрсә?

Карлыгач

1)чәчәк; 2) кош; 3) балык; 4) агач.

6. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Без табигатьне сакларга тиеш.

1. Мы бережем природу. 2) Мы должны беречь природу. 3) Нам нужно беречь природу. 4)Нужно беречь природу.

IV Ял итү

1. Болар кемнәр?

Сәхибҗамал Гыйззәтуллина-Волңская, Равил Шәрәфиев, Илдус Габдрахманов, Шәүкәт Биктимеров

1)язучылар; 2)композиторлар; 3)артистлар; 4)җырчылар; 5) рәссамнар.

2. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Сүзендә тору.

1)Держать слово; 2)за словом в карман не лезет; 3)слово за слово; 4)сказать слово.

3. Сүзнең тәрҗемәсен табыгыз.

Мәһабәт

1)любовь; 2)вкус; 3)национальный; 4)величественный.

4.Сөмбелә нинди бәйрәм?

1)кышны озату бәйрәме; 2) дини бәйрәм; 3) белем бәйрәме; 4) уңыш бәйрәме.

5. Хаталы исемне табыгыз.

1)Айгөл; 2) Энже; 3) Гөлназ; 4) Сөембикә.

6. Хатаны табыгыз.

1)Минем күргәнем бар. 2) Синең күргәнең бар. 3) Аның күргәнесе бар; 4) Сезнең күргәнегез бар.

7. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Республикада данлыклы театрлар бар.

1)В республике много славных театров. 2) )В республике есть известные театры.3 В республике есть славные театры. 4) В республике работают известные театры.

V Син һәм синең әңгәмәдәшең

1. Сүзнең тәрҗемәсен табыгыз.

Кардәш

1)ровесник; 2)родственник; 3)коллега; 4)земляк.

2. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Көн кебек ачык.

1)во весь голос; 2)смотреть сквозь пальцы; 3)на вес золота; 4)как дважды два четыре.

3.. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Кунакка бару.

1)ходить в гости; 2)в гости ходят; 3)идет в гости; 4)идти в гости.

4. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Здесь.

1)менә; 2)әнә; 3)анда; 4)монда.

5. Артык сүзне табыгыз.

1) быел; 2)узган ел; 3)анда; 4)кичә.

6. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Без бер-беребезгә кунакка йөрибез.

1)Мы пойдем в гости. 2)Мы ходим в гости к друзьям. 3)Мы ходим друг другу в гости. 4)Мы любим ходить друг другу в гости.

VI Матур әдәбиятта ел фасыллары

1. Артык сүзтезмәне табыгыз.

1)салкын кыш; 2)буранлы көн; 3)ап-ак кар; 4)яшел урам.

2.Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Яфрак-яфрак ак кар ява.

1)Листьями падает белый снег; 2)Хлопьями падает снег; 3)Белые листья падают; 4)Хлопьями падает белый снег.

3. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Я долго ждала твоего прихода.

1)Мин синең килүне көттем; 2) Мин синең килүне озак көттем; 3) Мин синең килүеңне озак көттем; 4) Мин синең килүеңдә озак көттем.

4. Хаталы сүзне табыгыз.

1)алсуырак; 2)киңрәк; 3)ямьлерәк; 4)озынрак.

5. Хаталы сүзне табыгыз.

1)барсаң; 2)барсам; 3)барса; 4)барсабыз.

6. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Эшлисе килми.

1)не хочу работать; 2) не хочется работать; 3)не интересно работать; 4) не работает.

7. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Һәр

1)там; 2) почему-то; 3)некоторые; 4) каждый.

8. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Авыз эчендә ботка пешерү

1)каша во рту; 2) держать язык за зубами; 3)как воды в рот набрал; 4) закрывал рот.

VII Базар икътисады һәм икътисади тормыш

1. Артык сүзне табыгыз.

1) исәп-хисап; 2)очсызрак; 3)данә; 4)авыз.

2. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Акыллы баш.

1)ломать голову; 2) не лезет в голову; 3)голова не работает; 4) ума палата.

3. Синонимын табыгыз.

авыр

1)катлаулы; 2) уңган; 3) булдыклы; 4) җиңел.

4. Тиешле фигыльне куеп языгыз.

Төркиядән көнкүреш кирәк-яраклары … .

1)кала; 2) кайта; 3) бара; 4) эшлиләр

5. Артык сүзтезмәне табыгыз.

1) хәерле кич; 2) тыныч йокы; 3) сөйкемле бала; 4) хәерле юл.

infourok.ru

Тесты по татарскому языку для 5 класса

ТАТАР ТЕЛЕ БУЕНЧА ТЕСТ БИРЕМНӘРЕ

(татар төркемнәре өчен)

5 нче сыйныф

1. Татар алфавитында ничә хәреф бар?

а) 33

б) 40

в) 39

2. Татар теленең үзенә генә хас авазлар һәм алар белдерә торган хәрефләр ничә?

а) 7

б) 6

в) 10

3. Татар телендә ничә сузык аваз бар?

а) 6

б) 9

в) 11

4. О, ө хәрефләре сүзнең кайсы иҗегендә генә языла?

а) беренче

б) икенче

в) соңгы

5. Нокталар урынына нинди хәреф язарга:

к…н с…т …й

т…н к…з …ч

а) е

б) ы

в) ө

6. Нокталар урынына нинди сузык аваз хәрефен язарга:

к…ш к…яр

чаңг… алт…

а) ы

б) о

в) ө

7. Сүзләр ничек иҗекләргә бүленә?

а) хәрефләр саныннан

б) сузыклар санына карап

в) тартыклар саны буенча

8. Бер иҗектә ничә сузык була?

а) 2

б) 1

в) 3

9. Яшелчәләр сүзендә ничә иҗек?

а) 2

б) 6 в) 4

10. Сүзләрне юлдан-юлга ничек күчерергә ярый?

а) хәрефләр саны буенча

б) иҗекләп

в) тартык авазлар санына карап

11. Кеше исемнәре, хайван кушаматлары һәрвакыт ничек языла?

а) баш хәрефтән

б) юл хәрефе белән

в) сызык аша

12. Авыл, шәһәр, урам исемнәре ничек языла?

а) юл хәрефе белән

б) баш хәрефтән

в) сызык аша

13. Кем? соравына җавап булган ничә сүз язылган?

Әни, өстәл, кызыл, укучы, укый, әти, сатучы.

а) 2

б) 4

в) 1

14. Нәрсә? соравына җавап булган ничә сүз язылган?

Малай, урындык, кыз, яшел, бара, шкаф, тәрәзә.

а) 3

б) 2

в) 4

15. Нишли? соравына җавап булган ничә сүз бар?

Бара, мәктәп, ашый, эшче, тегә, укыта.

а) 2

б) 5

в) 4

16. Нинди? соравына җавап булган ничә сүз язылган?

Кызыл, яза, сары, зәңгәр, агач, китап, яшел.

а) 2

б) 3

в) 4

17. Сөйләмдә ничә җөмлә?

Мәктәп белем бирә хезмәт эшкә өйрәтә белемле кеше яхшы эшли

а) 4

б) 2

в) 3

18. Җөмләдә хәбәр күбрәк ничек урнаша?

а) әиядн алда;

б) җөмләнең башында;

в) җөмләнең ахырында;

6 нчы сыйныф

1. 1. Татар алфавитында ничә хәреф бар?

а) 33

б) 39

в) 41

2. Татар теленең үзенә генә хас авазлар һәм алар белдерә торган хәрефләр ничә?

а) 10

б) 7

в) 6

3. Нокталар урынына нинди хәрефләр язарга?

К…ш, б…зау, б…лыт, …н, б…лын.

а) ы

б) о

в) ө

4. Нокталар урынына нинди хәреф язарга кирәк?

С…лге, т…тен, к…рәк, г…мбә, к…зге, Р…стәм.

а) е

б) ы

в) ө

5. Ничә исем язылган?

Утын, кызыл, саескан, ак, чаба, чаңгы, эшли, караңгы, эшче, тамчы.

а) 3

б) 5

в) 4

6. Сүз нинди мәгънәле кисәкләргә бүленә?

а) аваз, хәреф

б) баш һәм иярчен кисәкләр

в) тамыр һәм кушымча

7. Урман, урам, болын сүзлренә нинди кушымчалар ялгана?

а) – нар

б) – лар

в) – ләр

8. Ялгызлык исемнәр ничек языла?

а) юл хәрефе белән

б) баш хәрефтән

в) сызык аша

9. Ничә сыйфат язылган?

Җиләк, кызыл, чәчәк, зәңгәр, кара, кыяр, өстәл, түгәрәк, кышкы, чуар, җәйге, көн.

а) 5

б) 10

в) 7

10. 11 дән 19 га кадәрге саннар ничек языла?

а) аерым

б) бергә

в) сызык аша

11. III зат алмашлыкларын билгеләргә:

а) мин, без

б) ул, алар

в) син, сез

12. Әйтүле максаты ягыннан ничә төрле җөмлә була?

а) 3

б) 1

в) 2

13. Нәрсәгә нигезләнеп җөмләләр хикәя, сорау, өндәү җөмләләргә бүленәләр?

а) нинди тойгы белән әйтелүенә

б) иярчен кисәкләр дә булуга

в) хәбәре ничек белдерелүенә

14. Татар телендә ничә килеш бар?

а) 4

б) 6

в) 5

15. Сөйләмдә ничә җөмлә?

Урман йоклый агач ботакларын кар баскан куаклар ак мамыкка төренгән

а) 2

б) 3

в) 4

16. Җөмлә ахырында нинди тыныш билгесе куярга кирәк?

Әйтегезче, кайсы вакыт яздагыдан ямьлерәк

а) сорау билгесе

б) нокта

в) өндәү билгесе

17. Әйтелү максаты ягыннан ничә төрле җөмлә була?

а) 2

б) 1

в) 3

18. Татар җөмләсендә хәбәр күбрәк ничек урнаша?

а) җөмләнең башында

б) җөмләнең ахырында

в) иядән алда

7 нче сыйныф

1. Татар алфавитында ничә хәреф бар?

а) 34

б) 39

в) 40

2. Татар телендә ничә сузык бар?

а) 6

б) 11

в) 9

3. Нокталар урынына нинди хәреф язарга?

К…р, к…шкы, к…яр, ар…ш, бол…т, т…рыш, ак…л

а) о

б) ы

в) ө

4. Исем нәрсәне белдерә?

а) предметның эшен

б) предметны

в) предметның билгесен

5. Ничә исем язылган?

Көз, ява, яңгыр, малай, бара, мәктәп, дәфтәр, яшел, ашый, күлмәк

а) 6

б) 3

в) 10

6. Исем ничә санда була ала?

а) 1

б) 3

в) 12

7. Татар телендә ничә килеш бар?

а) 6

б) 8

в) 4

8. – ның, — нең кайсы килеш кушымчалары?

а) баш килеш

б) төшем килеше

в) иялек килеше

9. Сыйфат нәрсәне белдерә?

а) предметны

б) предметның билгесен

в) предметның эшен

10. Ничә сыйфат язылган?

Ак, кар, зәңгәр, яза, себерә, яшел, алсу, шофер, тегүче, зәңгәрсу

а) 3

б) 5

в) 7

11. 23, 25, 31, 44, 45 саннары ничек языла?

а) аерым

б) бергә

в) сызык аша

12. Фигыль нәрсәне белдерә?

а) предметның исемен

б) предметның сыйфатын

в) предметның эшен, хәлен

13. Бара, ашый, укый, яза, юа фигельләренә күплек санда нинди кушымчалар ялгана?

а) -нар

б) -ләр

в) -лар

14. Фигыльләр килеш белән төрләнәме?

а) юк

б) төрләнә

в) кайбер очракта

15. Нәрсәгә нигезләнеп җөмләләр төрләргә бүленә?

а) нинди тойгы белән әйтелүенә

б) иярчен кисәкләр дә булуга

в) сүзләр санына карап

16. Ничә җөмлә язылган?

Салкын кыш үтте җир уянды кояш көлеп карый көннәр җылынды

а) 6

б) 4

в) 3

17. Җөмлә азагында нинди тыныш билгесе куярга кирәк?

Бар да шундый матур

Шундый күңелле

а) нокта

б) сорау билгесе

в) өндәү билгесе

8 нче сыйныф

1. Татар алфавитында ничә хәреф бар?

а) 33

б) 41

в) 39

2. Нокталар урынына нинди хәреф кирәк?

Шә…әр, Та…ир, Ил…ам, …әр, …ава

а) х

б) г

в) һ

3. Кушма сүзләр ничек языла?

а) бергә

б) аерым

в) сызык аша

4. Төньяк, көньяк, аккош, ташбака, үзбушаткыч, өчпочмак – нинди сүзләр?

а) парлы сүзләр

б) гади сүзләр

в) кушма сүзләр

5. Нокталар урынына нинди хәрефләр кирәк?

Аш…яулык, кул…яулык, ал…япкыч, ар…як

а) бернинди дә

б) ь

в) ъ

6. Таң, моң, уң, исемнәренә күплек санда нинди кушымчалар ялгана?

а) -лар

б) -нар

в) -ләр

7. -ка, -кә, -га, -гә кайсы килеш кушымчалары?

а) иялек килеше

б) баш килеш

в) юнәлеш килеше

8. Сыйфат кайсы сүз төркемен төрле яктан ачыклый?

а) исемне

б) фигыльне

в) алмашлыкны

9. Татар телендә ничә зат бар?

а) 2

б) 4

в) 3

10. Зат алмашлыклары килешләр белән төрләнәме?

а) юк

б) төрләнә

в) кайбер очракта

11. Фигыль ничә заманда төрләнә?

а) 3

б) 4

в) 5

12. Укыйсың, эшлисең, ашыйсың, юасың фигыльләре кайсы затта бирелгән?

а) I затта

б) III затта

в) II затта

13. Нинди җөмлә җыйнак җөмлә дип атала?

а) иярчен кисәкләре дә булган

б) баш кисәкләрдән генә торган

в) аз сүзле җөмлә

14. Гади җөмлә ничә төргә бүленә?

а) 2

б) 4

в) 3

15. Сорау җөмлә нәрсәне белдерә?

а) берәр эш турында хәбәр итә

б) сорауны эченә ала

в) соклануны белдерә

16. Ничә җөмлә бирелгән?

Безнең Татарстанда нефть чыга нефть районнарында яңа шәһәрләр төзелде элек кара дала булган урыннарда асфальт юллар сузылды

а) 3

б) 4

в) 5

17. Нинди тыныш билгесе куелмаган?

Кар сулары агып китте,

Килде җитте май ае

а) өтер

б) сорау билгесе

в) нокта

9 нчы сыйныф

1. Татар алфавитында ничә хәреф бар?

а) 34

б) 41

в) 39

2. Нокталар урынына нинди хәреф язылмаган?

…әймә, …әй, …әяү, … әлил, …итмеш.

а) җ

б) я

в) ж

3. Парлы сүзләр ничә сүздән ясала?

а) 3

б) 2

в) 4

4. Парлы сүзләр ничек языла?

а) бергә кушылып

б) аерым

в) сызыкча аша

5. Нинди хәреф язарга кирәк?

Көн…як, төн…як, ям…ле, бер…юлы, сәгат…, шигыр…

а) ъ

б) бернинди дә

в) ь

6. Исемнәр ничә санда килә алалар?

а) 2

б) 3

в) 4

7. -ның, -нең кайсы килеш кушымчалары?

а) баш килеш

б) юнәлеш килеше

в) иялек килеше

8. Ничә сыйфат язылган?

Яхшы, алсу, һава, йөри, ак, кара, бала, ашый, тәртипле, җәйге, аксыл

а) 4

б) 5

в) 7

9. Фигыль ничә заманда төрләнә?

а) 2

б) 3

в) 5

10. Сөйли, бара, кайта, китә, юа фигыльләре кайсы заманда?

а) үткән заман

б) киләчәк заман

в) хәзерге заман

11. Нинди рәвеш язарга?

Газинур Гафиатуллин … һәлак булды

а) урамда

б) батырларча

в) авырып

12. Нинди җөмлә җәенке җөмлә дип атала?

а) баш кисәкләрдән

б) иярчен кисәкләре дә булган

в) күп сүзле

13. Тиңдәш кисәкләр арасында күбесенчә нинди тыныш билгеләре куела?

а) нокталы өтер

б) сызык

в) өтер

14. Сөйләмдә ничә җөмлә?

Менә яз җитте җылы яктан кошлар кайтты яңгырлар явып үтте агачлар яфракка бөреләнде

а) 3

б) 4

в) 5

15. Җөмлә ахырында нинди тыныш билгесе куярга?

Хуш килдең, беренче сентябрь,

Бәхетле дөньяга алып кер

а) нокта

б) сорау билгесе

в) өндәү билгесе

16. Хәбәр гадәттә нинди сүз төркеме белән белдерелә?

а) исем

б) фигыль

в) сан

ҖАВАПЛАР

5 нче сыйныф

6 нче сыйныф

7 нче сыйныф

8 нче сыйныф

9 нче сыйныф

infourok.ru

Рабочая программа (5 класс) по теме: Рабочая программа по татарскому языку для русскоязычной группы 5 класса

nsportal.ru

Урок татарского языка 5 класс

Открытый урок по теме: «Главные члены предложения»

Разработала:

учитель татарского языка и

литературы Д.Х.Мамикова

Ембаево

2014г.

Тема: «Җөмләнең баш кисәкләре»

Дәреснең максаты:

1. Җөмләнең баш кисәкләре турында белгәннәрне искә төшереп, аларны билгеләргә өйрәнү.

2. Балаларда туган як әдәбияты белән кызыксыну уяту.Коммуникатив күнек мәләрен үстерү.

3. Кубрәк китап укырга өндәү.

Дәрес барышы:

1 . Оештыру моменты.

2. Текст белән эшләү:

— текстны эчтән укып чыгу;

— рольләргә бүлеп уку;

Җөмләдә ИЯ белән ХӘБӘР очрашканнар. ИЯ ХӘБӘРГӘ әйтә:

— Мин төп баш кисәк, чөнки җөмләдә нәрсә сөйләнгәнне мин әйтеп бирәм.

-Юк,- ди ХӘБӘР,- син ялгышасын. Синсез бит җөмлә төзеп була,ә минсез төзеп булмый.

— Ничек инде төзеп булмый?Мәсәлән, җөмлә» Көз.» Монда бит син юк!

— Син ялгышасын! Мин монда нуль формасында.Менә бу җөмләнең төрле формаларын ал: » Көз килде»., » Көз килер». Күрәсеңме: мин булдым. Ә менә мин җөмләдә синсез була алам. Мәсәлән, » Урамда салкын була башлады». Бу җөмләдә хәбәр генә, ия юк.

Мондый сүзләрдән соң ИЯнең кәефе киткән.

— Ә мин үземне төп баш кисәк дип уйлаган идем , — дигән.

— Кайгырма, — дип юаткан аны ХӘБӘР.- Син җөмләдә булганда, миңа нинди формада торырга син бит күрсәтәсең. Без икебез дә баш кисәкләр. Безне бит җөмләнең нигезе дип әйтәләр.

— Нәрсә турында бу текст?

— Ия белән хәбәр турында

— Димәк, бугенге дәресебезнең темасы нинди булыр?

— Җөмләнең баш кисәкләре ия белән хәбәр турында .

-Әйе, әйдәгез дәфтәрләргә бүгенге числоны hәм теманы языгыз.

— Искә төшереп китик: ия нинди сорауларга җавап бирә?

— Кем? нәрсә?

-Хәбәр нинди сорауларга җавап бирә?

-Нишли? нишләде? нишләгән?

— Дөрес, балалар. Без сезнең белән хәзер җөмләләрдә ия белән хәбәрне табып карарбыз.

Ә җөмләләр табышмак булыр. Бу кызык табышмакларны безнең Себер шагыйрәбез- Гөлфизәр Әбдрәхмәнова язган. Аның менә сезгә, балаларга , багышланган мондый матур китабы бар. » Белем дөньясына сәяхәт » дип атала.

Хәзер Мәрьям кыскача Гөлфизәр Әбдрәхмәнова турында сөйләп китәр.

—Гөлфизәр Хәйретдин кызы Әбдрәхмәнова 1949 елның 1 -нче ноябрьдә Омск өлкәсенең Пайбакты авылында туа. Аның өлкәннәргә , балаларга багышланган китаплары басылып чыккан.

2003-нче елда » Себер ягым»

2006- нче елда » Нәни дусларым»

2009 -елда » Изге Сүзге моңнары»

2013 -нче елда» Белем дөньясына сәяхәт»

Гөлфизәр апа Петр Ершовның » Сүзге» поэмасын татар теленә тәрҗемә итә.

-Менә нинди талантлы шагыйрә! Инде Ислам апаның » Укып, белем ал, улым !» шигырен сөйләп китәр. Сез игътибар белән тыңлагыз, нәрсәгә автор бу шигыре белән өнди?

— Нәрсәгә автор өнди ?

— Укырга, белем алырга.

— Инде hәр төркемгә бу китаптан табышмаклар бирәм. Сез аларны күчереп языгыз, ия белән хәбәрне табып асларына сызыгыз.

1) Зифа буйлы агач килә

Яңа елга кунакка.

Татарчасы » чыршы » була,

Ә урысча…..

( елка)

Чәчәкләрнең патшасы ул ,

Җырларда күп җырлана.

Чәнечкеле чәчәк дип,

Күп егетләр зарлана.

( Роза- гөлчәчәк)

2) Мыек белән мин парлашып

Горурланып үсәмен.

Мыек өскә, ә мин никтер

Аска таба үсәмен.

( Сакал- борода)

Тәгәримен, очамын.

hаваларда тирбәләм.

Яман малайлар теленнән

Никтер бик еш тиргәләм.

( Туп-мяч)

3) Җылы якта үсәм мин,

Түгәрәкмен,сарымын.

Туңдырсалар да, мин татлы

hәм ашарга ярыймын

(Хөрмә- хурма)

Миндә маймыл, миндә филләр,

Миндә кошлар,еланнар.

Акробатлар, пони атлар

hәм мәзәк клоуннар

( цирк)

Ия белән хәбәрне табалар. Нинди сүз төркеме белән белдерелүен әйтәләр.

— Ә инде мондый бирем үтибез:

1 төркем бугенге темага презентация төзи.

2 төркем памяткалар ясый

3 төркем әкиятне күрсәтә.

3 .Дәреснең нәтиҗәсен әйтү.

— Молодцы, балалар . Бүген дәрестә яхшы эшләдегез. Өй эшен языгыз.

1 төркем. Ия белән хәбәр турында ребуслар ясарга.

2 төркем. Авылдаш шагыйребез Сәгыйт Сәгитовның » Ямбай» шигырен сәнгатьле укырга, ия белән хәбәрне табарга.

3 төркем. Ия белән хәбәр турында рәсем ясап карарга.

— Ә хәзер инде билгеләр куябыз. Сезнең алда смайликлар, шул смайликның астына бер- берегезгә, үзегезгә билгеләр куегыз, нинди билге күп була, шундый бу дәрескә билгегез булыр.

— — Көндәлеккә билгеләр куела.

— Дәрес дәвам, чыгарга мөмкин.

infourok.ru

Татар теле 5 класс.

Ф.М.Абдуллина 15 татар гимназиясенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы.

Тема: “Җөмләнең иярчен кисәкләре. Аергыч.”

Максат: Аергычның җөмләнең исем белән белдерелгән кисәген ачыклавы;

• аергычны җөмлә эчендә таный, таба белү күнекмәләрен булдыру.

• табигаткә карата сакчыл караш тәрбияләү.

Бурычлар: Җәенке җөмләләр буенча алган белемнәрне системалаштыру;

• күрсәткечне таный белү күнекмәләре формалаштыру;

• сөйләм телен үстерү;

• мөстәкыйль эшләү,аралаша белү,янәшәдәгеләрне тыңлый белү күнекмүләре булдыру;

• сүзлек составын баету;

• бер-береңнең фикерен тыңлап кабул итә белү.

Дәрес тибы: Белем — күнекмәләрне куллану дәресе.

Предметара бәйләнеш:әдәбият,табигать белеме.

Җиһазлау: татар теле дәреслеге (Ч.М.Харисова, Н.В.Максимов, Р.Р.Сәйфетдинов. Татар телендә төп гомуми белем бирү мәктәбенең 5 сыйныфы өчен дәреслек.- Казан Татарстан китап нәшрияты 2012 ел),презентация,ноутбук.

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучылар эшчәнлеге

УУГ

1.Оештыру өлеше.Уңай психологик халәт булдыру.

Исәнләшү-сәламләшү.Дәрескә әзерлекне барлау.

Узган дәрестә өйрәнелгән җәенке җөмләләрне кабатлау

эшне эзлекле итеп башкарырга өйрәтү;

2.Дәрес материалына кызыксыну уяту-актуальләштерү.

Презентациядә ике җөмлә бирелә.Җыйнак һәм җәенке җөмләләр.

Сорауларга җавап бирү:

1.Ике җөмлә бер –берсеннән аерыламы?

2.Җәенке җөмләдә баш кисәкләрдән кала нинди җөмлә кисәкләре була?

Димәк,(нәтиҗәне укучылар әйтә)

Димәк ,иярчен кисәкләре дә булган җөмлә җәенке җөмлә була.

Аергыч,тәмамлык,хәл,аныклагыч

иярчен кисәкләр.

Димәк,дәрестә бүген иярчен кисәкләрнең беренчесен карыйбыз.

Шәхси: темага кызыксыну уяту;

Регулятив: — максатны билгеләү;

Коммуникатив:

-ишетә һәм тыңлый белү,

-бер-береңә аңлата һәм фикереңне дәлилли белү

3.Яңа тема буенча эш

Дәфтәргә числоны, теманы язып кую.

Аергычның сорауларын билгеләү,нинди сүз туркеме белән белдерелүен ачыклау.(Презентациядә

бирелгән җөмләләрдән чыгып)158 күнегү,79 бит.

Сораулар бирелә.

Җөмләләрне күчереп язалар.Анализ ясыйлар.

Сималтинус Раунд Тейбл структурасы буенча таратылган битләргә аергыч темасына кагылышлы сүзләр язалар.

Төркемдәге ике укучы башкарган эш белән таныштыра.

Нәтиҗә ясала.

Регулятив: күзаллау,фаразлау,чишү юлларын табу.

Танып белү эшчәнлеге:дөрес җавапны таба белү,проблеманы чишү.

Коммуникатив:сөйләүченең ялгышын табып төзәтә белү.

4.Күзләрне ял иттерү.

Презентациядә рәсемнәр бирелә.

Һәр укучы эшләгән эшен аңлатып бара

Сөйләм телен үстерү күнекмәләрен формалаштыру

5.Туган кыенлыкны табу,чыгу юллары

1.Иялек килешен искә төшерү

2.Сыйфат сүз төркемен,дәрәҗәләрен искә төшерү.

Төркемнәргә төрле җөмләләр таратыла.Һәр төркем нәтиҗә ясый .Димәк,аергычлар иялек килешендәге исемнәр,сыйфат,саннар,рәвешләр белән белдерелә.

1.Төркемнәрдә җөмләләр буенча фикер алышына,нәтиҗә ясала.

2.Иялек килешендәге исемнәр белән белдерелгән аергычларны табучы һәм калган төркемнәрнең җаваплары тыңланып, нәтиҗә ясала.

3.Иң соңгы төркем аергычның моделен төзи.

Аергыч

Сораулары ияртүче сүз сыйфат,

исем и.к.исем,

сан

рәвеш

Регулятив: яңалыкны кабул итә,саклый белү,аңлата алу күнекмәләре.

Коммуникатив:

кирәкле сорау бирә белү күнекмәләре булдыру.

6.Ныгыту.

Тик-тэк-тоу структурасы кулланыла.Табигать темасы буенча карточкалар таратыла.Терәк сүзләрне кулланып җөмләләр төзергә.Анализ ясарга.

1.Ямь-яшел.(Алмагачлар ямь-яшел яфрак ярды,чәчәк атты.

2.Җәйнең(Җәйнең күңелле,матур вакыты җитте).

3.Икенче (Икенче слива агачы да чәчәк аткан.

4.Көзгедәй(Көзгедәй су өстенә өянкеләр тезелгән)

Төркемнәрдә җөмләләр төзиләр. Икенче укучылар тактада җөмләгә анализ ясыйлар.Фикер алышалар.

Танып-белү: язкөне була торган үзгәрешләр.

Регулятив:алган белемнәрне системага салу.

7.Рефлекция,бәяләү этабы.

Нәрсә белдек?

Нинди нәтиҗәләр ясадык?

Укытучы белән теманы,схемаларны кабатлыйлар.Нәтиҗәләре, ачышлары белән уртаклашалар.Авыр үзләштерүчеләргә киңәшләрен бирәләр.Үзбәя

Комуникатив:узара аралашала,фикерләрен җиткерә,дәлилли,бәяләү күнекмәләре алалар.

8. Өй эше

1.161 күнегү.

2. “Язгы үзгәрешләр”темасына а)җөмләләр төзергә;

б) сочинение язарга.

infourok.ru

Урок по татарскому языку (5 класс)

Татар теле 5 сыйныф

Максат. Белем бирү максаты (укытучы өчен):«Сүз ясалу ысуллары», «кушымча ялгау ысулы» төшенчәләрен аңлату, ясагыч кушымчалар белән ясалган сүзләрне аера белү, төрле сүз төркемнәре ясый торган кушымчалар белән яңа сүзләр ясаукүнекмәләре формалаштыру;

(укучы өчен): универсаль уку гамәлләренең беренче төрен тормышка ашыру: укытучы куйган максаттан чыгып, үз эшчәнлекләрен планлаштыру һәм аларны тормышка ашыру юлларын, чараларын эзләү, табу, сынап карау, нәтиҗә ясау.

Үстерү максаты: укучыларның чагыштыру, анализ ясый белү, кагыйдәләр формалаштыра һәм дәлилли белү күнекмәләрен үстерү, әдәби телдә дөрес һәм образлы итеп сөйләү телен үстерү, укучыларның сүзлек байлыгын арттыру.

Тәрбия максаты: укучыларда үз-үзләренә карата таләпчәнлек, төгәллек, әйләнә-тирә дөньяга, янәшәдәге кешеләргә игътибарлылык, дуслык хисен һәм дусларга карата хөрмәт хисе, Г.Тукай иҗатына мәхәббәт тәрбияләү.

Җиһазлау: Татар теле: рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек ( татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен) 5нче сыйныф/ Р.Р.Шәмсетдинова, Г.К.Һадиева, Г.В.Һадиева. Казан:” мәгариф-Вакыт “ нәшрияты, 2015.

Дәрес планы

I.Оештыру моменты

1.Укучыларны сәламләү.

2.Укучыларның дәрескә әзерлеген тикшерү,дежур укучы рапортын тыңлау.

3.Уңай психологик халәт формалаштыру һәм дәресне башлау.

II.Өй эшен тикшерү

1.Укучыларга өй эшен тикшерү максатыннан тест биремнәре тарату.

2.Җавапларны парларда тикшерү.

3.Нәтиҗә ясау.

III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

1.Төп этапта булачак актив эшчәнлеккә әзерлек. Уку мәсьәләсен кую.

1. Шигъри өзекне уку. Астына сызылгын сүзләрне төзелеше ягыннан тикшерү.

2. Уку мәсьәләсен формалаштыру.

2.Яңа теманы аңлату.

1. Г.Тукай шигырләреннән алынган өзекләрдән билгеләнгән сүзләрне язып алу һәм тикшерү.

2. Төрле сүз төркемнәренә ясагыч кушымчалар ялганып ясалган сүзләр буенча нәтиҗә ясау.

3. Кагыйдә формалаштыру.

V. Белем һәм күнекмәләрне ныгыту.

1. Дәреслек белән эш. 321 нче күнегү.

2. Физкульминут ясау

3.Вариантлап биремле карточкалардан эшләү.

4. Вариантларны алмашып, парларда биремнәр үтәлешенең дөреслеген тикшерү.

VI.Өй эше бирү.

1. 324 нче күнегү

2.Бүгенге темага кагылышлы сүзләр кергән ( ясагыч кушымчалы сүзләр булган ) 5 мәкаль язып килергә.

3. Кагыйдә үзенчәлекләрен чагылдырган әкият иҗат ит.

VII. Йомгаклау.1.Укучыларның дәрестәге эшчәнлегенә бәя.

Дәрес барышы.

1. Оештыру моменты.

Укытучы өчен максат:балаларда яхшы кәеф,эшлисе килү халәте тудыру.Моның өчен укучылар белән әңгәмә үткәрү.

Укучылар өчен максат:дәрескә игътибар булдыру.

— Саумы,кояш,саумы,көн!

Дусларым,хәерле көн!

Телим сезгә сәламәтлек,

Бәхет һәм яшәү дәрте.

Уе изге баласына

Булышыр табигать тә.

Эшкә тотыныйк,дусларым

Хуш,хәерле сәгатьтә!

(бу урында тәртип буенча дежур укучы рапорты тыңлана)

— Бүген 22 нче апрель. Урамда яз фасылының матур бер көне. Без татар теле дәресенә әзерләндек. Сыйныфта барыбыз да бар. Дәрескә бөтенебез дә әзер. Өй эше “ Тамыр һәм нигез, кушымча төрләре, тамыр нигез һәм ясалма нигез турында кагыйдәләрне искә төшереп килергә иде.

-Укучылар, сезнең барыгызны да исән-имин күрүемә мин бик шат. Дәрестә яңа теманы үзләштерүдә зур уңышлар һәм җиңеллекләр телим үзегезгә.

2. Өй эшен тикшерү.

Укытучы өчен максат:Үткән теманы аңлау дәрәҗәләрен ачыклау.

Укучылар өчен максат:Үткән теманы үзләштерү дәрәҗәсен,ягъни өй эше дөреслеген тикшерү.

-Укучылар, сез үзегезгә бирелгән сорауларга дөрес җавап бирсәгез, дәрестә алга таба уңышка ирешерсез. Шуңа күрә өй эшен тикшерү максатыннан, мин сезгә тест биремнәре тәкъдим итәм.(Һәр балага тест биремнәре таратыла. Укучылар биремнәр белән танышалар, аңлашылмаган төшенчәләр, сүзләр булганда сорыйлар).Балалар, барыгыз да биремнәр белән таныштымы? Биремнәрнең бөтенесе дә аңлашыламы? Хәзер сез нәрсә эшләргә тиеш?

-Без бирелгән сорауларга бер дөрес җавапны гына сайларга тиеш.

-Укучылар, әгәр дә җавап бирү төгәлләнсә, янәшәдәге иптәшегез белән эшләрегезне алмаштырып, тест җавапларының дөреслеген тикшерик. (парларда тикшерү). Балалар,кемнең бер хатасы да юк-бишле, 1 хатага дүртле, 2-3хатага өчле билгесе куябыз.

(Укытучы өйгә эшнең үтәлеш дәрәҗәсен билгеләп китә.)

III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

1.Төп этапта булачак актив эшчәнлеккә әзерлек. Уку мәсьәләсен кую.

Кызык сезгә, яшь балалар, кышкы кичтә!

Җылы өйдә утырасыз якын мичкә;

Утырасыз рәхәтләнеп, тезелешеп,-

Шатлык сезгә, уңайсызлык килми һич тә.(Г.Тукай)

Алга таба без үзебез укыган шигырьдә асларына сызылган сүзләрне төзелеше ягыннан тикшерербез. Мин һәр төркемнән бер укучының такта яныны чыгуын, ә башка укучыларның әлеге биремнәрне урыннарда башкаруын сорыйм.Дәфтәрләргә бүгенге числоны,сыйныф эше дип язып куегыз. Аннан соң сүзләрнең төзелешен тикшерегез. Өч укучы такта янында эшлиләр.

Кышкы— сүзнең тамыры- кыш, сүз ясагыч кушымча –кы, сүзнең нигезе- кышкы, ясалма нигезле сүз.

Шатлык – сүзенең тамыры – шат, -лык – сүз ясагыч кушымча, сүзнең нигезе – шатлык , ясалма нигезле сүз.

Уңайсызлык – сүзенең тамыры – уңай, — сыз- сүз ясагыч кушымча, -лык- сүз ясагыч кушымча, сүзнең нигезе – уңайсызлык – ясалма нигез.

-Укучылар, без бергәләп нинди зур теманы үзләштерә башладык, искә төшерик әле .

-Без татар теленең сүз төзелеше һәм сүз ясалышы бүлеген өйрәнә башладык. Сүз төзелеше бүлеге сүзләрнең мәгънәле кисәкләрен өйрәнә.

-Балалар, әйдәгез бергәләп, бүгенге дәресебездә үзебез өчен максат куйыйк. Моның өчен тактадагы сүзләргә тагын бер кат карагыз.

— Тамырга яки нигезгә сүз ясагыч кушымчалар өстәгәч, сүзнең лексик мәгънәсе үзгәрдеме?

-Әйе, үзгәрде, яңа лексик мәгънәле сүзләр барлыкка килде.

— Димәк, татр телендә яңа сүзләр ничек ( нинди юллар белән ) ясала икән?

— Ясагыч кушымчалар ялганып.

— Яңа сүзләрне кушымча ялгап ясап була икән. Бүген без шуны күрдек.Дәресебезнең темасы нинди булыр инде

Көтелгән җавап үрнәге:

— Бүгенге дәрестә сүзләрнең ясалыш юлларын өйрәнербез.

-Бик дөрес, балалар, бүгенге дәресебез, сүзләрнең ясалыш ысулларына, ясагыч кушымча ялгау ысулына багышлана. Бергәләп формалаштырган максатыбызга ирешү өчен, без төрле күнегүләр башкарырбыз, чагыштырып нәтиҗәләр ясарбыз, үзебез чыгарган кагыйдәләрне дәреслектәге билгеләмәлмәр белән чагыштырырбыз, дөресләрбез.

Ә хәзер дәфтәрләргә теманы язып куйыйк.

2.Яңа теманы аңлату.

1.Шигырләрдән билгеләп куелган сүзләрне күчереп язабыз, төзелешен тикшерәбез, ясалыш ысулларын, нинди сүз төркеме ясалуын аңлатабыз.Шигырьнең исемен, авторын билгелибез.

1) Әнкәем алтын таракны, тиз генә эзләп табып,

Атты да тышка, тизүк куйды тәрәзәне ябып.

(Г.Тукай “ Су анасы”)

2) Бик матур бер җәйге көн: өстәлянында бер Сабый

Ян тәрәзә каршысында иртәге дәрсен карый.

( Г.Тукай “ Эш беткәч уйнарга ярый”)

3) Иртә торгач та язарга, дәрсең укырга тотын;

Тынма, эшлә, торма тик, тынсаң тынарсың җомга көн.

( Г.Тукай “ Эш”)

4) Сабит алты яшендә , инде гаклы башында;

Ялгыз иркә бала ул әткәләре кашында.

Шуңа күрә шаян ул, бик күп уйный наянул;

Күңеллелек, көлкеләр таба әллә каян ул

( Г.Тукай “ Сабитның укырга өйрәнүе”)

— Кара хәреф белән бирелгәнсүзләрнең төзелеше ягыннан тикшерү, ясалыш ысулын билгеләү, ясагыч кушымча ялгау ысулы белән нинди сүз төркемнәре ясалуы буенча нәтиҗә ясау.

1) җәйге ( кушымча ялгау ысулы белән исемнән сыйфат ясалган, -ге кушымчасы тамырга ялганган)

2) Эшлә(кушымча ялгау ысулы белән исемнән фигыль ясалган, -лә кушымчасы тамырга ялганган)

3) Күңеллелек ( кушымча ялгану ысулы белән –ле кушымчасы ярдәмендә исемнән сыйфат ясалган, -лек кушымчасы ярдәмендә сыйфаттан исем ясалган) Димәк, укучылар сүз ясагыч кушымчалар сүзнең нинди өлешләренә ялганалар икән?

— сүзнең тамырына яки нигезенә

— Укучылар, шигырләрне ни өчен шушы авторныкын сайлаганмын икән, моның берәр сере юкмы?

— Тиздән Г.Тукайның 130 еллык юбилее якынлаша. Татарстаныбыз мәктәпләрендә , шул исәптән безнең мәктәбебездә дә шагыйрь иҗатвна багышланган төрле чаралар үткәрелә.

V. Белем һәм күнекмәләрне ныгыту.

1. Дәреслек белән эш.

— 321нче күнегүне эшләү. Таблицада бирелгән ясагыч кушымчаларны кулланып, яңа сүзләр төзеп язу.

Мәгънәле кисәкләргә бүленешен күрсәтү. Бирем буенча эшләү.

1 нче төркем

-даш/-дәш – партадаш, сердәш

-таш/-тәш— якташ, яшьтәш

-чы/-че – юлчы, эшче

-ма/ -мә – юллама( путевка), бүлмә (комната), җәймә ( простыня )

-лык/-лек – корылык, яшеллек

-ыш/-еш – узыш, йөреш

-ак/-әк – торак(йорт), бүләк

-гыч/-геч – кыргыч, элгеч

-кыч/-кеч- кыскыч, кискеч

-гак/-гәк — төргәк

Нәтиҗә чыгарыла. Беренче баганада исем дип язабыз. Исем ясагыч кушымчалар бирелгән.

2 нче төркем

-лы/-ле – баллы, ямьле

-сыз/ сез – тозсыз, күңелсез

-гы/-ге/ -кы/-ке – язгы, көзге, кышкы, көлке

-чыл/-чел – кунакчыл, ярдәмчел

-чан/- чән – тормышчан, эшчән

-лык/ -лек – кышлык ( печән), түбәлек ( калай)

-ынкы/-енке – басынкы, җәенке

-нак/ -нәк- җыйнак, үрнәк

-ма/- мә- сайланма ( әсәр), бәрмә ( уен коралы)

Нәтиҗә.Икенче баганада сыйфат дип язабыз, сыйфат ясагыч кушымчалар бирелгән.

3 нче төркем

-ла/-лә – уйла, эшлә

-лан/-лән –куллан, төрлән

-лаш/-ләш – дуслаш, серләш

-ар/-әр/ -р – агар, яшәр

-а/-ә/- -ай/-әй – аша, яшә, зурай, күбәй

-гар/-гәр – сугар, җилгәр.

-сын/- сен – буйсын, күзсен

-ылда/-елдә – мырылда, җемелдә

Нәтиҗә. Өченче баганада фигыль дип язабыз, фигыль ясагыч кушымчалар бирелгән.

Төркемнәрдә эшләр тикшерелә. Нәтиҗәләр чыгарыла.

2. Физкультминут ясау (хәрәкәтләр белән)

“Бездә дуслык”

Бер-кулларны алга сузабыз.

Ике-кулларны күтәрәбез.

Өч-кулларны як-якка сузабыз.

Дүрт-кулларны төшерәбез.

Бер, ике, өч-бездә дуслык,бездә көч.

2нче бирем . Бирелгән сүзләрне ясалышы ягыннан нинди сүз төркеме икәнлеген аерып таблицага тутырырга кирәк.

( исемнәр, сыйфатлар, фигыльләр)

1 вариант өчен сүзләр: әзерлә, җырчы, дуслык, оялчан, сана, моңлы

2 вариант өчен сүзләр:язгы, көрәк, хыяллану, якташ, кадерле, дәвала

1 вариант

2 вариант

VI.Өй эше бирү.

-Укучылар, һәрвакыттагыча, мин сезгә 3 төрле өй эше тәкъдим итәм. Көндәлекләрегезгә язып куегыз.

1. 324 нче күнегүне эшлә.

2. Бүгенге темага кагылышлы ( ясагыч кушымча ялганып ясалган сүзләр кергән )5 мәкаль яки табышмак табып яз.

3. Кагыйдә үзенчәлекләрен чагылдырган әкият иҗат ит.

VII. Йомгаклау.-Инде дәрестә үзебез чыгарган кагыйдәне һәркем эчтән генә исенә төшерсен.Укучылар, без күнегүләрдән соң ясаган нәтиҗәләр дөрес булганмы? Дәреслектәге кагыйдә безнекеннән аерылмыймы?

IX. Йомгаклау.

Инде дәрестә алган билгеләрегезне йомгаклап, гомумән дәрес өчен билге куяр вакыт җитте. Ягез , кемнәр ничәле алыр икән. (укучыларның үзбәяләре тыңлана, кирәк булса, төзәтмәләр кертелә. Билгеләр көндәлекләргә төшерелә.)

— Укучылар , бүгенге дәрестә кемгә авыр булды? (….)

— Ә кемнәр алдагы дәрестә тагын да тырышып эшләргә сүз бирә? (…)

— Бүген үзләштергән белемнәр сезгә киләчәктә кирәк булырмы?

Тест

1. Ясагыч кушымчасы булган сүзләр рәтен билгелә.

а) агачлык, дуслаш, кибетче

ә) урманнар, китабым, табигать

2. Модальлеккушымчасыбулган сүзләр рәтен билгелә.

а) хуҗасы, яфрагын, тәрәзәдә

ә) саргылт, унынчы, йөгерә

3. Бәйләгеч кушымчасы булган сүзләр рәтен билгелә.

а) әнкәй, китапчык, алтышар

ә) күлмәгем, мәктәптә, авылыбыз

4) Тамыр нигезле сүзләр рәтен билгелә.

а) йортта, урманнарга, тауларыбыз

ә) биючеләр, яңалык, күңелле

5) Ясалма нигезле сүзләр рәтен билгелә.

а) күңелдә, чиләкләр, яфраклары

ә) яңгырлы, эшчән, шатлык

Тест

1. Ясагыч кушымчасы булган сүзләр рәтен билгелә.

а) агачлык, дуслаш, кибетче

ә) урманнар, китабым, табигать

2. Модальлеккушымчасыбулган сүзләр рәтен билгелә.

а) хуҗасы, яфрагын, тәрәзәдә

ә) саргылт, унынчы, йөгерә

3. Бәйләгеч кушымчасы булган сүзләр рәтен билгелә.

ә) әнкәй, китапчык, алтышар

ә) күлмәгем, мәктәптә, авылыбыз

4) Тамыр нигезле сүзләр рәтен билгелә.

а) йортта, урманнарга, тауларыбыз

ә) биючеләр, яңалык, күңелле

5) Ясалма нигезле сүзләр рәтен билгелә.

а) күңелдә, чиләкләр, яфраклары

ә) яңгырлы, эшчән, шатлык

Тестларны бәяләү

Хатасы булмаса – 5

1 хатасы булса — 4

2-3 хатасы булса — 3

Тестларны бәяләү

Хатасы булмаса – 5

1 хатасы булса — 4

2 — 3 хатасы булса — 3

Дөрес җаваплар

1. а

2. ә

3. ә

4. а

5.ә

1 вариант өчен сүзләр: әзерлә, җырчы, дуслык, оялчан, сана, моңлы

1 вариант

Фигыль

1 вариант өчен сүзләр: әзерлә, җырчы, дуслык, оялчан, сана, моңлы

1 вариант

Фигыль

1 вариант өчен сүзләр: әзерлә, җырчы, дуслык, оялчан, сана, моңлы

1 вариант

Фигыль

2 вариант өчен сүзләр:язгы, көрәк, хыяллану, якташ, кадерле, дәвала

2 вариант

Фигыль

2 вариант өчен сүзләр:язгы, көрәк, хыяллану, якташ, кадерле, дәвала

2 вариант

Фигыль

2 вариант өчен сүзләр:язгы, көрәк, хыяллану, якташ, кадерле, дәвала

2 вариант

Фигыль

infourok.ru

Тест по татарскому языку, 5 класс (русская группа)

А1. Выберите глагол прошедшего времени: 
Марат коедан су алып …. 
а) кайта; 
б) кайтачак; 
в) кайтты; 
А2. Выберите правильное окончание отрицательной формы глагола: 
Әни эштән соң кайтты, шуңа күрә ашарга пешер… 
а) -мады
б) -мәде 
в) -сә 
А3.Выберите глагол настоящего времени: 
Закир балалар бакчасына … 
а) йөри; 
б) йөрде; 
в) йөрер; 
А4. Выберите правильное окончание: 
Алсу чишмә… су алып кайта 
а) -дән 
б) -гә 
в) -дә 

А5. Выберите правильный вопрос к выделенному слову: 
Ул ерак диңгезләрдә зур-зур кораблар йөртә 
а) кая? 
б) кайда? 
в) кайдан? 
А6. Вместо точек выберите нужное слово: 
Рөстәм ашыкмый гына ашады … ул тәрбияле малай 
а) белән; 
б) ләкин; 
в) чөнки; 
А7. Найдите правильный перевод: 
Сагындылар 
а) скучают; 
б) ждут; 
в) соскучились; 
А8. Найдите пару слов с противоположным значением: 
а) озын-кыска; 
б) шаян-шук; 
в) әдәпле-тәрбияле; 
А9. Выберите нужное слово: 
Әхмәт өйдә күбрәк … әнисенә рәхәт булыр иде 
а) булышты; 
б) булышса; 
в) булышырга; 
А10. Найдите ответ на этот вопрос: 
Фәрит сәгать ничәдә дәрес әзерли ?
а) Фәрит сәгать биш дәрес әзерли; 
б) Фәрит сәгать биштә дәрес әзерли; 
в) Фәрит сәгать биштә дәрес әзерләми; 
А11. Выберите правильный перевод: 
Когда папа поел, я помыла посуду 
а) Әти ашап, мин савыт-сабаларны юдым; 
б) Әти ашагач, мин савыт-сабаларны юдым; 
в) Кайчан әти ашады, мин савыт-сабаларны юдым; 
А12. Вместо точек выберите нужный глагол: 
Син урамда … яратасың 
а) карарга; 
б) уйнарга; 
в) бара; 
А13. Найдите окончание неопределенного прошедшего времени: 
а) -ган -гән, -кан -кән 
б) -а, -ә, -ый, -и 
в) -ды -де, -ты -те 

А14. Выберите правильное окончание: 
Кичә сез нигә идән юма… ? 
а) дыгыз; 
б) ды; 
в) ган; 
А15. Найди ошибку: 
а) Мин юдым; 
б) Син юдысың; 
в) Син юдың; 
А16. Выберите нужное слово: 
… күлмәгең бик матур.
а) минем; 
б) синең; 
в) аның;

В1. Тәрәзә сүзен килешләр белән төрләндер.

В2. Тәрәзә сүзен тартым белән төрләндер.

ДӨРЕС ҖАВАПЛАР:

А1 – В

А2 — Б

А3 — А

А4 — А

А5 – Б

А6 — В

А7 — В

А8 — А

А9 — Б

А10 — Б

А11 — Б

А12 — Б

А13 — А

А14 — А

А15 — Б

А16 — Б

infourok.ru