Решебник чеченский язык 6 класс – Учебник по чеченскому языку 6 класс

Поурочное планирование по чеченскому языку 6 класс к учебнику В.Я.Янгульбаева, М.Ж.Махмаева.

Нохчийнмотт

6-г1а класс

Диктанташ-8

Изложени-4 диктантан барам-90-105 дош

Сочинени-4 изложенин-150-200 дош

1-г1а чийрик

Раг1

1амочу коьчалан ц1е

С.

хан

Д1.х.

Ц1ахь

Дошам

1

Нохчийнматахлаьцнадош.

1

Шард.2

Дагахь 1амо

Диалект,

хьоста

2-3

Предложенинмеженаш.

2

Соч-на кечам бе аг1о5

Чимаш,поп

4

Нохчийнматахсочинениязъяр.

1

Бакъонашкарлаяха

Т1екаре яр

5

Шалхаэлпаша,цераннийсаяздар а.

1

Шардар7

Закъалт,

К1айдарг,

К1омал

6

Омонимаш,синонимаш,антонимаш.

1

Шардар12

Курс,турс

7

Дешанлард,чаккхе,орам,дешхьалхе,суффикс

1

Шардар16

8

Ц1ердош легор.

1

Шардар21

9-10

Талламан болх.Г1алаташна т1ехь болх.

2

Карладаккхар

11

Къамеландакъош(юкъаракхетам)

1

Шардар21

12

Билгалдоша,цуьнан маь1на а, морфологически а билгалонаш.

1

§1.шардар28

13-

14

Мухаллина,юкъаметтигаллин а, доладерзоран а билгалдешнаш.

2

§2.шардар34

15

Лаамазаа,лааме а билгалдешнаш .

1

§3.шардар36

16

Билгалдешан синтаксически билгалонаш.

1

§4.шардар40

17-18

Изложени: «Ча а,зударий.»

2

19

Билгалдешнийн терахьашца хийцадалар.

1

§5.шардар45

20

Билгалдешнийн классашца хийцадалар.

1

§6. Шардар47

21

Мухаллин билгалдешнийн даржаш, церан кхолладалар.

1

§7.шардар 50

22

Билгалдешнийн легарш,дожарийн чаккхенаш нийсаязъяр.

1

§8. Шардар55

23

Билгалдешнийн кхолладалар ,церансуффиксаш

1

§9.Шардар 59

24

Т1еэцна билгалдешнаш. Церан легар а, суффиксашнийсаязъяр.

1

§10.шардар60

25

Билгалдош морфологически къастор.

1

§11 шардар63

26

Билгалдош карладаккхар.

1

§12 шардар66

27

Талламан болх:«Воккхастаг Бисолтий, жима Хьамзатий.»

1

бакъонаш

28

Г1алатш т1ехь болх бар. 1амийнарг карладаккхар.

1

Шардар 71

29

Лаамаза а, лааме а билгалдешнаш дожаршца хийцадалар.

1

Шардар 77

30

Къамелехь билгалдешнех-синонимех нийса пайда эца хаар.

1

Шардар 82

31

Лаамечу билгалдешан доланиг дожаран чаккхенгахь а, цхьана дешдекъах лаьттачу билгалдешан

Чаккхенгахьа мукъа аз.

1

Сочиненина кечам бар

32

Сочинени:,, Дашо гуьйреˮ.

1

Шардар87

33

Билгалдешан чаккхенгахь н яздар.

1

Шардар 90

34

Карладаккхар.Билгалдешнийн дожарийн чаккхенаш.

1

Шардар93

35

Карладаккхар.Билгалдешнийн тайпанаш.

1

Шардар 96

36

Талламан болх:,,Гуьйреˮ.

1

37

Г1алаташ т1ехь болх.Суьртах лаций жима дийцар яздайтар.аг1о 55-г1а.

1

Бакъонаш ц1ахь карлаяккхар

||-г1а чийрик

38-39

Терахьдош а, цуьнан маь1на а, морфологически билгалонаш.

2

§13. Шардар

100

40-41

Масаллин терахьдешнаш.

2

§14.

Шардар102

42-43

Масаллин терахьдешнийн легар , церан нийсаяздар а.

2

§14

Шардар105

44

Декъаран терахьдешнаш

1

§15

шардар 107

45

Дакъойн терахьдешнаш.

1

§15

шардар 109

46-47

Гулдаран а, билгалза-масаллин а, терахьдешнаш

2

§16

Шардар 110

48-49

Рог1аллин терахьдешнаш.

2

§17

Шардар115

50-51

Изложени:,,Гоциншовдаˮ

2

чеккхъяккхар

52-53

Цхьалхеа,чолхе а х1оттаман а терахьдешнаш.

2

§18

Шардар

119

54-55

Цхьалхе а, чолхе а х1оттаман а терахьдешнаш легор.

2

§19

Шардар

124

56-57

Рог1аллин терахьдешнийн кхолладалар а,церан суффиксаш.

2

§20

Шардар 127

58

59

Талламан болх:,,Ши к1ант тиларˮ.

Г1алаташ т1ехь болх.(терахь-ш карла-р)

2

Шардар

128

60

1амийнарг карладаккхар,т1еч1аг1дар.

1

Бакъонашкарлаяхар.

61

Лаамазчу а. лаамечу а рог1аллин терахьдешнех предложенин меженаш хилар.

1

§21

Шардар

131

62

Рог1аллин терахьдешнийн легар.

1

§22

Шардар

135

63

Терахьдешнийн кхолладалар,церан легар.

1

§23

Шардар141

64-65

Терахьдешнийн нийсаяздар.

2

§24

Шардар 144.150

66-67

Талламан болх.Г1алаташ т1ехь болх.

2

|||-г1а чийрик

68

Терахьдош карладакккхар,т1еч1аг1дар.

1

Шардар 157

69

Сочинени:,,Ас хаьржина корматаллаˮ.

Шардар162

70

Ц1ерметдош(юкъара кхетам)

1

§25

Шардар168

71

Ц1ерметдешнийн тайпанаш.

1

§26

Шардар170

72

Яххьийн ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

1

§27

Шардар175

73

74

Талламанболх:,, Бух1анан,маьлхан къовсамˮ.

Г1алаташна т1ехь болх.

1

1

Бакъонаш

75

Хьалхарчуюьхьандуккхаллинтерахьан ц1ерметдешнаш.

1

§28

Шардар180

76

Ц1ерметдешнийн дуккхаллинтерахь.

1

Шардар183

77-78

Дерзоран ц1ерметдешнаш а, церанлегар а.

2

§29.

Шардар186

79-80

Чолхе-дерзоран ц1ерметдешнаш

2

§30.

Шардар194

81-82

Доладерзоран ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

2

§31

Шардар197

83-84

Дерзоран-доладерзоран ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

2

§32

Шардар207

85-86

Гайтаран ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

2

§33

Шардар209

87

Гайтаран ц1ерметдешний легар т1еч1аг1дар

1

§33

Шардар220

88-89

Изложени:,,Наний,к1антˮийˮ.

2

Кечам бе.

90-91

Къастаман ц1ерметдешнаш а, церанлегар а.

2

§34

Шардар221

92-93

Къастамза ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

2

§35 шардар228

94-95

Дацаран ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

2

§36

Шардар233

96-97

Хаттарана,юкъаметтигаллин ц1ерметдешнаш а,церанлегар а.

2

§37

Шардар239

98-99

Ц1ерметдешнийн нийсаяздар.

2

§38 шардар247

100

101

Талламан болх:,,Дай,к1антийˮ. Г1алаташ т1ехь болх бар.

2

Бакъонаш

102

Ц1ерметдешнийн синтаксически г1уллакхаш.

1

§39

Шардар256

103

Ц1еметдош морфологически къастор.

1

§40

Шардар257

104

Ц1ерметдош карладаккхар.

1

§41 язъе ши предл.синт.къ.

IѴ-г1а чийрик

105

Ц1ерметдешнийн тайпанаш карладахар.

1

§42.

Шардар269

106

Хандош а, цуьнан маь1на а.

1

§43 шардар272

107-108

Хандешан билгалза кеп.

2

§44 шардар283

109-110

Билгалзачу кепан хандешан нийсаяздар.

2

§45 шардар285

111-112

Талламанболх.

Г1алаташна т1ехь болх.

2

Бакъонаш

113-114

Хандешан хенаш.Карара хан.

2

§46 шардар291

115-116

Хандешан яхана хан.

2

§47 шардар297

117

Яханчу хенан хандешнийн чаккхенаш нийсаязъяр

1

§48 шардар303

118

Сочинени:,,Сан доттаг1чун ц1аˮ.

1

Сочиненичекхъяккхар

119-120

Хандешан йог1у хан.

2

§49

Шардар308

121-122

Йог1учу хенан хандешнаш нийсаяздар.

2

§50 шардар316

123-124

Хандешан цхьаллин а,дукхазаллин а кеп.

2

§51 шардар319

125-126

Цхьадолчу хандешнийнтерахьашца а, классашца а хийцадалар.

2

§52 шардар322

127.

Хандашах 1амийнарг карладаккхар.

1

§53шардар331

128-129

Таллман болх.Г1алаташ т1ехь болх.

2

130

Билгалдош,цуьнан синтаксически г1уллакх.

1

Шардар 335

131

Масаллин а,рог1аллин а терахьдешнаш.

1

Шардар340

132

Доладерзоран,дерзоран-доладерзоран,гайтаран, хаттаран,юкъаметтигалин ц1ерметдешнаш

1

Шардар344

133-134

Хандош,цуьнан билгалонаш.

2

Шардар348

135

Шеран талламан болх.

1

136

Жам1 дар.

1

infourok.ru

Тесты по чеченскому языку 6 класс

6 класс

1.Нохчийн меттан алфавитехь …элп ду.

а) 33;

б; 45;

в) 49;

2. Нохчийн меттан дожар… ду.

а) 8;

б) 6;

в) 10;

3. Нохчийн маттахь мукъаза къора… аз ду.

а) 14;

б)13;

в) 11;

4. Нохчийн маттахь зевне мукъаза аз… ду.

а) 10;

б) 19;

в)13;

5. Билгалъяха омонимаш, синонимаш, антонимаш.

а) серло,бода,дика,вон,машар,т1ом

б) доттаг1,накъост,говр,дин

в) м1ара, мотт, ц1е

6. Къамелан дакъа … ду.

а) 5;

б) 10;+

в) 8.

7. Ц1ердашо … гойту.

а) мухалла;

б) х1ума;+

в) барам.

8. Ц1ердош преложенин меже … хуьлий лела.

а) латтам;

б) къастам;

в) подлежаши.+

9. Ц1ердешнийн … класс ю.

а) 3;+

б) 5;

в) 1.

10. Билгалдешнаш хуьлу …

а) берта, бертаза;

б) долахь, юкъара;

в) мухаллин, доладерзоран, юкъаметтигаллин+.

11. Лаамазчух лааме билгалдош кхоллало … суффиксийн г1оьнца.

а) — рг, — рш;

б) — ахь, — ехь;

в) — иг, — ниг. +

12. Мухаллин билгалдешнийн даржан ду …

а) юьхьан, юьхьза, юкъара;

б) логически, грамматически;

в) юьхьанцара, дустаран, т1ехдаларан.+

13. Терахьдош къамелан дакъа ду. Иза тайпанашка декъало. Муьлхачу тайпана ду: кхо б1е ткъе ворх1, ши эзар кхойтта терахьдешнаш?

а) цхьалхе;

б) х1оттаман;+

в) чолхе.

14. Диъ-диъ, кхоъ-кхоъ, пхиппа терахьдешнийн тайпа… ду.

а) масаллин;

б) рог1аллин;

в) декъаран;+

15. Лааме а, лаамаза а терахьдешнех предложени меже… хуьлу.

а) подлежащи, кхачам, къастам+;

б) латтам, сказуеми;

в) берта а, бертаза а къастам

16. Ц1ерметдош муьлхачу къамелан дакъойн метта лела?

а) хуттурган, дакъалган, айдардешан;

б) ц1ердешан, билгалдешан, терахьдешан+;

в) хандешан, куцдешан, дешт1аьхьенийн.

17. Ц1ерметдешнийн… тайпа ду.

а) 6;

б) 8;

в) 10.+

18. Яххьийн ц1ерметдешнаш лела… юхьехь.

а) 5;

б) 1;

в) 3.

19. Лахарчу ц1ерметдешнех дацаран ц1ерметдешнаш билгалдаха:

а) со, вай, уьш;

б) церан, сан, шун;

в) цхьа а, аддам а, х1умма а.+

20. Хандашо… гойту,

а) х1уманан билгало;

б) дар я хилар +;

в) дешнийн уьйр,

infourok.ru

Конспект урока чеченского языка для 6 класса

11 — г1а урок

Урокан ц1е: Билгалдош, цуьнан маь1на

Урокн тайпа: Довзийтаран урок.

Урокан г1ирс: Книга, ручка, тетрадь, ИКТ г1ирс.

1алашо: Билгалдашах 1амийнарг карладаккхар. Билгалдешан маь1на довзар. 1илманан г1оьнца билгалдош вукху къамелан дакъойх схьакъасто хаар. Билгалдешнех йозанехь а, барта къамелехь а нийса пайдаэца хаар.

Урокан некъ

Белхан меттигаш кийча хилар таллар. Маршалла хаттар.

I.Берийн ойла дешарна т1еерзор (мотиваци яр).

— Д1ахьовсал шайна гонаха. Массо меттехь вайна гонаха х1умнаш ю.

Оцу х1уманийн ц1ераш йоху ц1ердешнаша. Х1ора х1уманан шен – шен билгало ю. Маттехь уьш муьлхачу къамелан декъо йовзуьйту?

II. Керла коьчал йовзийтар

Дешнийн диктант

Кор, т1улг, у, к1ант, г1ала, хи, некъ, т1ом, сара, стаг, мачаш, сахьт, буц, берам, дог, куьг, йо1, к1ант.

— Х1окху ц1ердешнийн билгало гайта х1ун оьшу вайна?

— Маь1ница нийса дог1учу кепара вовшахтаса ц1ердешнашца шайн билгало гойтту дешнаш.

Доккха, горга, готта, жима, йоккха, довха, боца, буьрса, буткъа, собаре, боьмаша, вешин , ломара, муьста, довха, довха, оьзда, дика.

— Дешнийн цхьаьнакхетаршна бе къастам. Коьрта а, дозуш долу а дешнаш билгалдаха. (х1ун гойту дозуш долчу дашо?) Вовшийн болх талла.

— Маь1ница дог1учу билгалдешнашца хьалаюза кеп:

Дешархошна къаьсттина т1едиллар ло хьехархочо церан хааршка хьаьжжина.(индивидуальни)

III.1амийнарг т1еч1аг1дар

1. 20-чу шардар юкъара 6- г1а предложени схьаязйо

Уллерчу шовдан т1ехь яххьаш, куьйгаш а дуьлий, стоьла хьалха гулло уьш лаьмнийн 1аламах, ц1енчу х1аваах баккхий а беш.

— Синтаксически талла предложени.

лаьмнийн 1аламах

ц1енчу х1аваах

— Ц1ена х1аваъ стенна оьшу вайна? Х1аваъ ца хилча хир дарий дахар?

— Билгалдош ца хилча, евзий вайна ц1ердешан цхьа а билгало?

Билгалдош

Дуста, 5-6 предложеница барта дийца.

1. Кхочушде 19 – г1а шардар (барта).

2. Кхочушде 24- г1а шардар.

IV. Дозуш долу къамел кхиор.

Шардар 25-г1а. 1аламан суьртах лаций жима дийцар язде. Г1оьнна деллачу хаттарех пайда эца.

V. Жам1 дар.

VI. Ц1ахь бан болх:

1.1амае 1-ра параграф

2. Урокехь долийна, 1аламах лаьцна дийцар ц1ахь чекхдаккха.

VII. Рефлекси.

Урок суна чулацаме хийтира.

Суна дикка керланиг девзи.

Ас кхин а къахьоьгур ду хаарш шордеш.

12 –13 — г1а урок

Урокан ц1е: Билгалдешнийн тайпанаш

Урокн тайпа: Кхетам кхолларан урок.

Урокан г1ирс: Книга, ручка, тетрадь, ИКТ г1ирс.

1алашо: Билгалдешнийн тайпанаш довзар. Уьш вовшех къасто хаар. Муьлхачух олу мухаллин билгалдош? Юкъаметтигаллин? Цара х1ун гойту? Хаа деза, долахь йолчу ц1арах хилла билгалдош доккхачу элпаца яздеш хилар а.

Урокан некъ

Белхан меттигаш кийча хилар таллар. Маршалла хаттар.

I.Берийн ойла дешарна т1еерзор (мотиваци яр).

II Хаарийн актуализаци яр

1.1амийнарг карладаккхарца т1еч1аг1дар.

Дозуш долу къамел кхиорна лерина дешархоша ц1ахь чекхдаьккхина 1аламан суьртах лаьцна дийцар дешархоша муха яздина таллам бар.

— Дийца, муьлха бигалдешнех пайда ийцира дийцар яздеш.

— Ийширий шуна бос, чам, барам, дуьххьала мухалла а гойту билгалдешнаш?

— «Дашо гуьйре» — х1унда олу? Дийца цуьнан маь1нах лаций.

— Гуьйренах лаьцна муьлха кицанаш девза шуна?

— Гуьйре дашца маь1ница дог1у нийсачу а, тардинчу а маь1нехь билгалдешнаш даладе. (Дашо, токхе, йочане, йоькхане, хаза, исбаьхьа, мокха иштта д1а кхин а.)

III. Керла коьчал йовзийтар

Кластерх пайда а оьцуш.

Билгалдош

Мухаллин: Юкъаметтигаллин:

бос хенан(…

барам меттиган

чам долаллин

и.д1.кх. х1уманан коьчалан

— Х1ун башхалла го шуна мухаллин а, юкъаметтигаллин а билгалдешнашна юкъахь?

Жам1 дар

Шаьш гойтучу билгалоне хьаьжжина, билгалдешнаш хуьлу шина тайпана. Мухаллин билгалдешнаша х1уманан мухалла гойту: бос, барам, чам, и.д1,кх. Цара муха? муьлха? бохучу хаттаршна жоп ло

Масала:

Маьрша Даймохк, оьзда г1иллакх, исбаьхьа 1алам, сийна аре, шийла шовда, лекха лаьмнаш, мерза стоьмаш, беркате мохк, сийна стигал.

Далийнчу масалшкахь вайна го билгалдешнаша шайца долчу ц1ердешнийн мухалла гайтар

Х1уманан коьчалан, хенан, меттиган, долаллин билгалонаш гойту юкъаметтигаллин билгалдешнаша.

Таханлера де, стохкалера шо, цхьогалан лар, аннийн керт, уьйт1ара зезагаш, месийн г1айба, вешин сахьт, ненан кортали.

Хьехархочо тидаме эца деза — Цхьадолу юкъаметтигаллин билгалдешнаш мухаллин маь1на долуш хилар:

Берзан дог; берзан дог — онда дог.

IV. 1амийнарг т1еч1аг1дар

1.Шишшанга цхьаьна болх байтар

Цхьаьнатоха, маь1не хьажжий, шина а б1ог1амалгера дешнаш. Шайн кхолладелла дешнийн цхьаьнакхетарш юкъа а далош, предложенеш х1иттае. Къастаде билгалдешнийн тайпа.

Бовхачу стаг

Йоккха де

Стохкалерачу малхо

Болатан беш

Исбаьхьа хьеше

госхозан амал

адаман 1алам

г1аларчу диг

аьхкенан шарахь

Вовшийн болх таллар.

2Дешархошка шайгга болх байтар д1ахьо шина кепехь.

У т1ехь гойту билгалдешнаш. Уьш шина кепехь д1аяздойту, улле ц1ердешнаш а яздеш

Хьалхара кеп – мухаллин; 2-г1а кеп – юкъаметтигаллин.

Сингаттаме, мацахлера, йоь1ан, бордаха, стохкалера, ненан, къаьхьа, ламалера, бежанан, деха, уьйт1ара, муьста, Шелара, хьархочун, сийна, ломара, девешин, к1айн, махкара, децин, юькъа, дашо, кхуран, хаза, т1аьрсиган, моллин, к1еда, суьйлин, шичин, горга, месийн, олхазаран, зевне, б1аьстенан, ден, беламе, дечиган, Ахьмадан.

Учебникаца болх.

1. Кхочушде 26 – г1а шардар.(билгалдешнаш а ца яздеш, д1язде. Дуста, х1ун башхалла го шуна – билгалдешнаш долуш а, доцуш а?)

V. Кхоллараллин болх «Дашо гуьйре» (текстаца)

Текст экрана т1ехь схьагойту. Кхочушдо иштта т1едиллар:

Предложенешна юккъе билгалдешнаш язде шайна оьшуш хеттачохь; къовларшна юкъара билгалдешнаш хийца, маь1ница дог1учаьрца.

(Дашо) гуьйре

Ц1еххьана т1екхечира (токхе) гуьйре. (Лекхачу) стиглахула мохо (к1айн) мархаш идайора. Оьхура (шийла) дог1анаш. Цара новкъарло йора юьзначу аренашкахь (сиха) болхбечу юьртахошна.

(Г1ийлачу), (тийначу) хьаннашкахь самукъане дацара. Дуккха а олхазарш тоххара (бовхачу) мехкашка д1адаханера. Охьаоьхучу (дашочу) г1аша когаш к1ела (можа) кузаш тийсинера.

Хьаьъначу, (кегийрачу) татолашна чохь (бес-бесара) г1аш т1ера охьаэгначу (диттийн) а, стиглахула уьдучу (мархийн) а суьрташ гора

VI. Урокийн жам1 дар

VII. Ц1ахь бан болх:

1. 1амае 2-г1а параграф;

2. Кхочушде 30-г1а шардар

VIII. Рефлекси яр.

14 – г1а урок

Урокан ц1е: Лаамаза а, лааме а билгалдешнаш

Урокн тайпа: Довзийтаран урок.

Урокан г1ирс: Книга, ручка, тетрадь, ИКТ г1ирс.

1алашо: Лаамаза а, лааме а билгалдешнаш вовшех къасто хаар. Билгалдешан синтаксически билгалонаш: лаамазчу билгалдашах предложенехь къастам хилар; лаамечу билгалдашах, маь1не хьаьжжина, подлежащи я кхачам, я т1едерзар хилар.

Урокан некъ

Белхан меттигаш кийча хилар таллар. Маршалла хаттар.

I.Берийн ойла дешарна т1еерзор (мотиваци яр).

II. Хаарийн актуализаци яр

1. Ц1ахь бина болх таллар

III. Керла коьчал йовзийтар

Лаамаза, лааме –бохучу дешнийн лексически маь1на дар

Лаамаза- шен лаамехь доцуш бохург ду, оьрсийн маттахь –(несамостоятельное)

Лааме – шен лаамехь бохург ду, оьрсийн маттахь-(самостоятельное)

Ц1ердашца уьйр а йолуш, цуьнца цхьаьна лелаш долчу билгалдашах лаамаза билгалдош олу.

Муьста 1аж, сийна стигал, к1айн котам, вешин сахьт, юккъера кор, можа хьоза.

— Т1едиллар кхочушдар

1. Д1аязъе иштта предложенеш. Синтаксически къастам бе царна. Дийца предложенин муьлха меже ю билгалдешнаш.

Т1екхечи шийла 1а. Сийна стигал екхна го. Дорце буьйса шийла яра.

1а (муха?) шийла, стигал (муха?) сийна, буьйса (муха?) дорце.

2.Х1инца хьовсур ду вай лаамечу билгалдешнашка а, церан кхолладаларе а.

Лаамазчу билгалдашна т1е —иг я —ниг суффиксаш кхетарца кхоллало лааме билгалдешнаш

дика йо1- дика-ниг

оьзда к1ант- оьзда-ниг

вешин к1ант- вешин-иг

юьртара хьаша- юьртар-ниг

дарин коч- дарин-иг.

Кицанаш а далош, царна юкъара лааме а, лаамаза а билгалдешнаш къастор, кицанийн маь1на дастар.

Масала:

— Хазчу дашо лам башийна.

— Дика к1ант-г1ала, вуон к1ант-бала.

— Воккханиг ца лийринчо, жиманиг лорур вац.

— Сийлахьниг веза ву Далла а, нахана а.

Х1окху кицанашкахь

Хазчу дашо, дика к1ант, вуон к1ант— лаамаза билгалдешнаш.

Воккханиг, жиманиг, сийлахьниг – лааме билгалдешнаш.

3. Билгалдешан синтаксически г1уллакхах кхетор

Билгалдешнаш лаамаза а, лааме а хуьлу. Лаамаза билгалдош предложенехь къастам хуьлий лела.

Масала:

Малхбалехьара схьаевлира 1аьржа мархаш.

(х1ун дира?) – схьаевлира, схьаевлира (х1ун?) – мархаш, мархаш (муха?) – 1аьржа. Кхузахь- 1аьржа къастам бу.

Лааме билгалдешнаш предложенехь, шайн маь1не хьаьжжина, подлежащи, кхачам я т1едерзар хуьлий лела.

Масала:

Царах жиманиг бухависира.

(х1ун дира?) – бухависира, бухависира (мила?) – жиманиг. Жиманиг – подлежащи ду.

Зайнапис т1оьрмигех боккханиг д1абийхира.

(х1ун дира?) – д1абийхира, д1абийхира (хьан?) – Зайнапис, д1абийхира (х1ун?) – боккханиг. Боккханиг – нийса кхачам бу.

Хьомениг, бинерий ахь аьхка болх?

Бинерий (хьан?) – ахь, бинерий (х1ун?) – болх, бинерий (маца?) – аьхка.

Хьомениг – т1едерзар ду.

4. Лааме билгалдешнаш дерриге а терахьашца хийцало

(диканиг – диканаш, лекханиг – лекханаш, жиманиг – кегийнаш)

— Билгалдешнаша вайн маттахь д1алоцуш йолу меттиг йоккха ю. Цара вайн къамел хаздо, тодо, вайн меттан хьал совдоккху,цуьнан г1оьнца къамелан чулацам а толо. Цундела билгалдешнех нийса пайдаэца хаа деза йозанехь а, къамелехь а.

Исбаьхьа суртх1отточу билгалдешнех хуьлуш йолу эпитеташ сов хаза нисло нохчийн маттахь.

Барзах – гила борз, бацах-сийна буц, шовданах-шийла шовда, сих – мерза са, малхах – дошо малх, туьрах – дуткъа тур, терсмаймал дуткъа тур, ткъа Саь1ид Бадуевс шен «1имран» ц1е йолчу дийцарехь «дуьненна а исбаьхьалла латтош болу сийлахь дашо малх» аьлла.

IV. 1амийнарг т1еч1аг1дар

1.Тобанашкахь кхочушде 17-чу аг1он т1ера 32-г1а шардар

2.Кхочушде 31-г1а шардар. Дийца, х1ора предложенехь билгалдешан синтаксически г1уллакхах лаций.

V. Урокан жам1 дар.

VI. Ц1ахь бан болх

1. 1амае 3-г1а параграф;

2. Кхочушде 34-г1а шардар (аг1о 17-г1а)

VII. Рефлекси яр

infourok.ru

Чеченский язык 6 класс овхадов махмаев абдулкадырова — Рейтинг сайтов по тематике

rankw.ru

⭐ Чеченский язык 6 класс овхадов гдз — Рейтинг сайтов по тематике на RANKW.RU

rankw.ru

Тесты по чеченскому языку 6 кл.

Нохчийн меттан тесташ /6 кл./

1. Нохчийн меттан алфавитехь … элп ду.

а) 33;

б) 45;

в) 49.+

2. Нохчийн меттан дожар … ду.

а) 8;+

б) 6;

в) 10.

3. Нохчийн маттахь къора мукъаза … аз ду.

а) 14;

б) 13;+

в) 11.

4. Нохчийн маттахь зевне мукъаза аз … ду.

а) 10;

б) 19;

в) 13.+

5. Билгалъяха омонимаш, синонимаш, антонимаш:

а) серло, бода, дика, вон, машар, тIом _____________

б) доттагI, накъост, говр, дин _____________________

в) мIара, мотт, цIе ______________________________

6. Къамелан дакъа … ду.

а) 5;

б) 10;+

в) 8.

7. ЦIердашо … гойту.

а) мухалла;

б) хIума;+

в) барам.

8 . ЦIердош преложенин меже… хуьлий лела.

а) латтам;

б) къастам;

в) подлежащи.+

9. ЦIердешнийн … класс ю.

а) 3;+

б) 5;

в) 1.

10. Билгалдешнаш хуьлу…

а) берта, бертаза;

б) долахь, юкъара;

в) мухаллин, доладерзоран, юкъаметтигаллин+.

11. Лаамазчух лааме билгалдош кхоллало … суффиксийн гIоьнца.

а) -рг, -рш;

б) -ахь, -ехь;

в) -иг, -ниг.+

12. Мухаллин билгалдешнийн даржаш ду…

а) юьхьан, юьхьза, юкъара;

б) логически, грамматически;

в) юьхьанцара, дустаран, тIехдаларан.+

13.Терахьдош къамелан дакъа ду. Иза тайпанашка декъало. Муьлхачу тайпана ду: кхо б1е кхойтта, б1е ткъе ворх1, ши эзар кхойтта терахьдешнаш?

а) цхьалхе;

б) хоттаман;+

в) чолхе.

14. Диъ-диъ, кхоъ — кхоъ, пхиппа терахьдешнийн тайпа … ду.

а) масаллин;

б) рогIаллин;

в) декъаран.+

14. Лааме а, лаамаза а терахьдешнех предложенин меже … хуьлу.

а) подлежащи, кхачам, къастам+;

б) латтам, сказуеми;

в) берта а, бертаза а къастам.

14. ЦIерметдош муьлхачу къамелан дакъойн метта лела?

а) хуттурган, дакъалган, айдардешан;

б) цIердешан, билгалдешан, терахьдешан+;

в) хандешан, куцдешан, дештIаьхьенийн.

14. ЦIерметдешнийн … тайпа ду.

а) 6;

б) 8;

в) 10.+

14. Яххьийн цIерметдешнаш лела … юьхьехь.

а) 5;

б) I;

в) 3.

14. Лахарчу цIерметдешнех дацаран цIерметдешнаш билгалдаха:

а) со, вай, уьш;

б) церан, сан, шун;

в) цхьа а, аддам а, хIумма а.+

14. Хандашо … гойту.

а) хIуманан билгало;

б) дар я хилар+;

в) дешнийн уьйр.

14. Хандешан билгалзачу кепан хаттарш ду …

а) хIун дира? хIун хилира?;

б) хIун дийр ду? хIун хир ду?;

в) хIун дан? хIун хила?+

14. ХIара предложенеш синтаксически талла:

а) Ас тахана урокаш ца Iамийна.

б) Оха селхана диктант язйира.

в) Корах арахьоьжуш лаьттара Рустам.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________

14. Дешан дакъош ду …

а) цIердош, билгалдош, хандош;

б) орам, дешхьалхе, суффикс, чаккхе, лард;+

в) цIерметдош, терахьдош, куцдош.

14. Билгалъяккха шена чохь т1едерзар долу предложени

а) Ахмедхан цIахь вацара.

б) Ломахь самукъане хуьлу.

в) Макка, хьо селхана школехь ярий?+

14. ХIара дешнаш схьадевлла ду…

а) юьртахо, Iилманах, вешица;+

б) йоI, пIелг, компьютер;

в) цIа, некъ, беш.

14. Терахьдешнаш хуьлу…

а) мухаллин, доладерзоран, юкъаметтигаллин;

б) цхьалхе, чолхе, хIоттаман;+

в) гайтаран, хаттаран, дацаран.

14. ЦIердешнийн маса легар ду?

а) 1;

б) 3;

в) 4+.

14. ЦIердешнийн кхийолчу хIуманийн класс маса кепе екъало?

а) 3;

б) 4;+

в) 6.

29. ЦIердешнийн дукхаллин терахьан чаккхенаш билгальяха.

а) -рш, -рг, -р, -иг, -ниг;

б) -ан, -ман, -аран;

в) -ш, -аш, -наш, -маш.+

30. Синтаксически таллам бе предложенина.

Кхетта малх чубузале бохуш, сихъелла шен гIуллакхаш деш хьийзара Марет.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

infourok.ru

⭐ Чеченский язык 6 класс янгульбаев гдз — Рейтинг сайтов по тематике на RANKW.RU

rankw.ru